Repertorium specierum novarum regni vegetabilis.
Centralblatt für Sammlung und Veröffentlichung von Einzeldiagnosen neuer Pflanzen.
herausgegeben
von
Professor Dr. pbil. Friedrich Fedde.
Herausgeber von Fust’s Botanischem Jahresberichte,
Fasciculus XIII (1913/15).
DAHLEM bei BERLIN. SELBSTVERLAG DES HERAUSGEBERS, FABECKSTRASSE 49. COMMISSIONSVEFLAG VON GEBRÜDER BORNTRAEGER, BERLIN. (0o 1915 —
V orrede zu Band XIII.
Der nunmehr abschliessende Band sollte eigentlich schon vor einem Jahre beendigt werden; der Krieg hat mich leider daran verhindert. Ich bitte alle Förderer und Gönner des Repertorium mich in der Folgezeit kräftig zu unterstützen, sowohl dureh Zusendung von Originalarbeiten wie aueh dureh Werbung neuer Abonnenten. Ist doch die Gefahr vor- handen, dass ich das Repertorium eingehen lassen muss, nachdem ich nach zehnjihriger Arbeit es endlich erreicht hatte, dass die Einnahmen die Ausgaben deckten. Mit fast zwei Drittel aller Bezieher ist die Ver- bindung unterbrochen; wenn ich auch die Hoffnung habe, dass der grösste Teil meiner Sache treu bleiben wird, so sind doch für die nüchste Zeit schwere Geldopfer notwendig, um die Zeitschrift im bis- herigen Umfange weiterführen zu kónnen. Ich bin also auf die tat- kräftige Hilfe aller meiner Freunde angewiesen, die mir hoffentlich nicht versagt werden wird.
Prof. Dr. F. Fedde. z. Zt. Posen-W., Kaiser-Friedrich-Str. 32 part.
XIV.
XXIX. LXIV.
LXXVI. LXI.
LXXXVII.
IV.
CIX.
Inhalt.
Beyer, R. Kurze Mitteilungen aus der Europäischen Elora. I. (Origmalmittellung.) . . . . - . . : pp. 33-35 XLIV. Bitter, Georg. Solana nova vel minus cognita. XIV. XV. (Originalarbeit) . . . . . . pp. 88—103, 169—178 —. Grabowskia Schlechtd., genus Solanacearum in sub- genera duo divisum. (Originaldiagnosen.) . . . pp. 295—296 —. Acaenae nonnullae Argentinae. (Originalarbeit.) pp. 346—347 Boas, Friedrich. Neue Arten aus: Beitráge zur Anatomie und Systematik der Simarubaceen.
(Inaug.-Dissert. München, 1912, 58 pp.). . . . pp. 288—290 Bolus, Harry. Plantae africanae novae. VI.
(Ex: Trans. R. Soc. South SHE I PRRD P pp. 147—163, pL XI. .. zr s: pE- 395—401
. Bornmüller, J. M OQ ou Bj (poo. Hov) a
Sectio Aeonium, (Originaldiagnose.) . . . pp. 2—4
—. Echinops mitens Bornm. (spec. nov. sectionis „Oligo- lepis^ Bge. e flora Kurdistaniae turcicae. (Original- diagnose.) . . . d EE Te
. —. Neues zur Plora von Palistina
(Aus: Mitt. Thür. Bot. Ver, N. F. XXX [1913], pp. mme. pp. 2—
. Brand, A. Zwei neue Borraginaceen-Gattungen. [La-
caitea und Vaupelia.] (Originaldiagnosen. . . . pp. 81—83
. —. Neue Gattungen und Arten der Cynoglosseae. (Ori-
gimmaldiagnosen) — v . . . pp. 545—550
. Brause, G. Berichtigung betr. zwei dod [Dryopteris
arborea et Polypodium pressum.] (Originalmitteilung) . p. 294
. Burchard, Oscar. Drei neue kanarische Pflanzen, (Ori-
ginaldiagnosen.) . . . . . . . pp.57—58
. Candolle, C. de. Piperaceae Mosboldinnu cur Vratis-
laviensis. Il, (Originaldiagnosen.). . . . . . pp. 297—300
. — Piperaceae II in Pax, Plantae novae Bolivianae. VI.
(Originaldiagnosen) . . . . = . . - pp. 304—311 . Chase, Agnes. Panicearum Ee ac ‘species aliter dis- posita. IV.
(Ex: Proc. Biol. Soc. bie a XXIV dE pp. 103 bis 160). es . . pp. 180—188 Diels, L. Heliciae novae describe. (Originaldiagn.) pp. 527—528
XIX.
LXXXIV.
X.
LXVIII.
XXIII.
LXXVII.
LI.
XII.
CIII. LXXI. XIII. LXXVIII. XCI. XCII.
CVII.
CVIII.
LIII. LXV.
XCIII.
XCV.
II.
Inhalt V Domin, Carolus. Koeleria Wilezekiana, nov. hybr, dc ginaldiagnose.) . . . . 3 p. 56 —. Eine neue Varietät des RUhododendiUN onn ow b von der Balkanhalbinsel. (Originaldiagnose.) pp. 392—393 Fedde, Friedrich. Fumaria paradoxa Pugsley spec. nov. und der gute Ton. (Originalmitteilung.) . pp. 20—22 —. Ein Lerchensporn mit köpfchenförmigem Blüten- stande aus SW-Tibet [Corydalis eme or spec. nov.] (Originaldiagnose.) pp. 303—304
[—]. Pflanzen, die in dem Band IX (1908—1909) der Acta Horti Botanici Jurjevensis neu beschrieben wurden. pp. 67—68 LXXX. LXXXI. [—]. Neue Arten aus den ,Mitteilungen der Deutschen Dendrologischen Gesellschaft“ 1909, 1910, 1911 : pp. 347—349, 361—365, 403—404 Farster, F. Neue er aus Kaiser-Wilhelms- Land. (Originaldiagnosen.) . ; pp. 221—225 Fritsch, K. Neue Formen aus: K. Prio None Beitrage zur Flora der Balkanlünder. III. (Ex: Mitt. Naturw. Ver. Steiermark, XLVII ar. 1911,
pp. 145—218). pp. 28—31 Graebner, Paul. Eine neue on (T. Basalmosi] aus Südaustralien. (Originaldiagnose.) . Ee p. 497 Greene, Eward, L. Novitates Boreali-Americanae, VII. (Originaldiagnosen.) . : : . pp. 320—324 Hamet, Raymond. Sur une plante 1 maroccaine nouvelle. [Sedum caeruleum var. versicolor]. (Originaldiagnose ) pp. 32—33 —. Sur un nouveau Sedum een Ser, du Kumaun. (Originaldiagnose.) pp. 349—351
Harms, H. Oxystigma msoo icu epee. nov., der Msoo- Baum von Deutsch-Ostafrika. (Originaldiagnose.) pp. 417—419
Uber einige von P. Preuss gesammelte Arten der
Gattung Inga Scop. (Originaldiagnose.) . pp. 419—420 —. Zwei neue Arten der E Prosopis L. (Original- ; diagnosen.) . pp. 523—524 —. Einige neue DE dep Gattung Bur Scop. (Ori- ginaldiagnosen.) vu +. : pp. 59-061
. Novitates Argentinae. IV. (Originaldiagnosen.)
Hassler, E
su pp. 237—239 Herter, W. Lycopodium diste ge nov. (Ori- ginaldiagnose.) . ak Be p. 296
Eine neue E LS. Herteri]
Hieronymus, Georg. dite. pp. 421—422
aus Uruguay. (Originaldiagnose.) .
Hoehne, F. C. Plantae novae brasilianae. I. (Ex: Comm. Linh. Telegr. Estrat. de Matto Grosso ao
Amazonas. Annexo no. 5, Botanica Parte I, Dec. 1910, 71 pp., 63 tab.) . 2 . . . pp. 423—438 Junge, P. Neue Formen von | Gefässpflanzen aus Schles-
wig-Holstein. (Aus: Verh. Naturw. Ver. Be
3: F. XVII £1909], pp. 17—37.) Doct
. pp. 4—6
VI
XXVIII.
LXII.
XXXI. XLII. LXXXV. XXXVI, LIV.
XXXVIII. XXXIX.
XLV.
XCIV. CXIV. LXXXIII. XLVII. LV. LXXXVIII. LXXXVI. LXIX. LXX. LXXIX. XXVII. XXXII.
L. HI.
Inhalt.
L. Ex herbario Horti Botanici Decas II, III
XLIIT. LII. Komarov, V. Petropolitani: Novitates Asiae orientalis. et IV, V—VII. (Originaldiagnosen.)
pp. 84—87, 161—169, 225—237 Korotkij, M. Species novae Sibiriae Orientalis. (Ex herbario Musei Botanici Academiae Scientiarum Petropolitanae.)
(Originaldiagnosen.) . : pp. 291—294 Kranzlin, Fr. Novitiae Dum VOS (Original- diagnosen.) pp. 117—120 —. Eine neue ovr er (B. Tu la (Ori- ginaldiagnose.) : pp. 160—161
Kuhlmann, J. G. Du arate ADT genere novo duabusque speciebus auctae. (Originaldiagn.) pp. 393—394
Kükenthal, G. Cyperaceae novae. IV. (Originaldiagnosen.) pp. 135—136
Lauterhach, C. Neue Bergpflanzen aus Kaiser-Wilhelms- Land. (Originaldiagnosen.) 1 s pp. 239—242 Léveillé, H. Rhododendra nova. f o iaman) pp. 147—148 Jasmina sinensia. Clavis Jasminorum sinensium. Species novae. (Originaldiagnosen.) . pp. 149—152 LVII. LXXV. —. Decades plantarum novarum. CXXXII bis CXXXV, CXXXVI—CXL, CXLI—CXLV. (Original- diagnosen.) pp. 174—180, 257—266, 337—345
—. Revisio plantarum EE (Originalarbeit.) p. 422 Lindau, G. Acanthaceae asiaticae. (Originaldiagn.) pp. 550—554 Lingelsheim, Alexander und Borza, Alexander. Plantae novae Limprichtianae in Yünnan collectae. (Original- diagnosen.) . ; a, p. 385—392 Magnus, Paul. Ustilago Hirten nov. spec. aus Uruguay. (Originaldiagnose.) p. 188
LIX. Nakai, T. Plantae novae areare T deene I. I. (Originaldiagnosen.) pp. 243—250, 267—218
Norlind, V. Polygalae novae austro-brasilienses. (Original-
diagnosen.) pp. 401—403 Ostermeyer, F. P mam ZR spec. nov. A — S... s. is m 995 Pax, F. Plantae novae Baira VI. EI Oe II. Autore C. de Candolle. (Originaldiagnosen.) . pp. 304—311 Pittier, H. Malvales novae Panamenses. (Original- diagnosen.) pp. 312—320 Rock, J. F. Revisio Aer EE a Léveillé descriptarum. (Originalarbeit.) pp. 352—361 Roschewitz, R. J. Koeleria Askoldensis Roschew. (spec. nov.) (Sectio Caespitosae. (Originaldiagnose.) . . . . p. 84
XXXV. Rosenstock, E. Filices extremi orientis novae. I. II, (Originaldiagnosen.) pp. 120—127, 129—135
—. Filices sumatranae novae. (Originaldiagnosen.) pp. 212—221
Sabransky, H. Rubi aliquot novi Apennini montis. EE EE E
Inhalt. VII
LX. Schlechter, R. Philibertia H. B. et Kth. und Funastrum
Fourn. (Originalarbeit.) . . . E . . pp. 279—287
XCVI. —. Asclepiadaceae novae bolivienses Herzogianae (Ori- ginaldiagnosen.) es e. . pp. 438—448
CXI. CXV. —. Asclepiadaceae Philippinenses. T II. (Original- diagnosen.) . . . + . pp. 597—944
XXXIII. Späth, H. Eine neue Form von Prunus cerasifera. (Ori- aginaldiagnose) . : . “is p 12
XVIII. Thellung, A. Neue Avena- Formen aus der Section Euavena. (Originalarbeit) . . . os... pp. 52—65
XXII. —. Neues aus den „Berichten der chen
botanischen Gesellschaft. (Heft XXII (8. Nov. 1913}). (,Fortschritte der Floristik* von Hans Schinz und Alb. Thellung, Separat ausgegeben am 15. Okt 1913) pp. 65—66 XXIV. —. Die in Mitteleuropa kultivierten und verwilderten Aster- und Helianthus-Arten nebst einem Schlüssel zur Bestimmung derselben. (Ex: Allgem. bot. Zeitschr, XIX [1913], no. 6 (30. VL], 87—89, no. 7—8 [31. VI1.], 101—112, no.9 [30. IX], 132—140.) pp. 68—69 XLVII. —. Lepidium bonariense L. novis varietatibus ex her- bario Stuckertiano auctum. (Originaldiagnose.). pp. 301—303 XLI. Tobler, Friedrich. Neue Arten aus „Die Gattung Hedera“. Studien über Gestalt und Leben des Efeus, seine Arten und Geschichte. Jena 1912, 151 pp, mit 57 Abb. . pp. 159—160
CIV. Ulbrich, E. Malvaceae novae vel criticae austro-ameri-
canae. (Originalbeschreibungen.) . . . . . . . . 498—518 CV. —. Neue Althaea-Arten aus dem östlichen Mittelmeer- gebiete (Althaea Oppenheimii spec. nov. und A. Wolffü spec. nov.) (Originalbeschreibungen.). . . . . pp. 518—521 XVI. —. Eine neue Hibiscus-Art aus dem tropischen Afrika [H. Friesii]. (Originalbeschreibung.) . . . . . pp. 521—523 XL. Urban, Ign. Turneraceae novae. II. (Originaldiagnos.) pp. 152—159 XCVII. —. Sertum antillanum. I. (Originaldiagnosen.) pp. 444—459
VI. Xl. Velenovsky, J. Plantae arabicae Musilianae novae. I. (Ex: Sitzb. K. Böhm, Ges. Wiss. 1911, XI, pp. 1—17.)
pp. 14 - 16, 22—27
VIE XVL XXI XXV, XXXIV, XCVI LVL.LXXHL XC.
XCVII. CXII. Vermischte neue Diagnosen.
pp. 16, 37—48, 58—64, 70—80, 127—128, 189—192, 251—253, 326—334, 404—416, 459—464, 544
LXXII. Wangerin, W. Neues aus dem Formenkreise der Statice
Limonium und ihrer Verwandten. (Aus: Zeitschr. f. Natarw, LXXXII [1911], pp. 401—443.)
pp. 325 —326
VIH. Wein, K. Viola Riviniana x stagnina (x Viola Najadum) K. Wein, nov. hybr. (Originaldiagnose. . . . . pp. 17—18
IX. —. Poa compressa x palustris (x P. Fossae-rusticorum) K. Wein, nov. hybr. (Originaldiagnose. . . p. 19
XV. —. Holcus lanatus x mollis (x Holcus en K. Wein, nov. hybr. (Originalarbeit.). . . . . pp. 36—37
VIII
A.
KE
Inhalt.
XVII. —. x Papaver explicatum K. Wein, eine neue Form der
XXX.
LXXXII. CX.
LVII.
Hybride P. Rhoeas x dubium. (Originalarbeit.) . . . 49—52 XXXVII. XLIX. De Wildeman, E. Decades novarum spe- cierum florae katangensis XV— XVIII. XIX— XXI. XXII—XXVI. (Originaldiagnosen.)
pp. 108—117, 187—147, 198—212 —. Neue Arten aus Zentral-Afrika (Belgisch-Kongo). I. (Originaldiagnosen. , . . 0. . pp. 369—384 Zahlbruckner, A. Neue Tu a Formen der Lobe- lioideen. I. (Originaldiagnosen.). . . . . . . pp. 528—537
LXXIV. LXXXI. F.Fedde, Lichtbilder zur Pflanzengeographie:
20.—21. Reihe. Rübel, Die kolchischen Walder.
22. Reihe. Am Kluchorpassim hohen Kaukasus pp. 254—256
23.—25. Reihe. Heese, E, Die Sukkulenten, ins- besondere die Kakteen Mexikos . . . . pp. 334—336
26. Reihe. Rock, Joseph F., Die Palmyra -Inseln. pp. 365- -367
27.—29. Reihe. Rock, ae) F., DieHawaii (Sand- wich)-Inseln .. . « . pp. 366—367
. 90. Reihe. Snell, Karl, Baumwollenbau in ASV PUGH EE re ee muc DD: 361-868
Druckfehlerverzeichnis. Band XIII.
15. Z. 7 v. u.: Plantago Gintlii. 25. no. 70. no. 91*: Bolzon in Nuov. Giorn. Bot. Ital. N. S. XX (1913). 405 no. 408 no.
no.
22: Alyssum Musili.
966: Petrie in Proc. N. Zeal. Inst., XLIV, (1911) 1912. 973: Cock. in Trans. N. Zeal. Inst., XLIV., (1911) 1912. 974: T. Lunell in Amer. Midl. Nat., IL, (1911).
Band XIV.
. 11 no. 122*: Morettia Urbachii. 33 no. 3: Mentha viridis L. [non Top.].
Bepertorium sperierum novarum regni urgrtabilis.
_No. EU : S xi. Band | | 20. Jul 1913.
ECT E rt füebiterraneum. preneur von Prof. Br. ff. Fedde.
E c Tu dc DI No. 1
Hiermit übergebe ich, zunächst noch in bescheidenen Anfängen, die Sonderausgabe des Repertoriums, das Repertorium Europaeum et Mediterraneum der Offentlichkeit. Die Zahl der Abonnenten ist leider noch ausserordentlich gering; ich habe aber die Überzeugung, dass sich diese Unternehmung ebenso durchsetzen wird, wie sich das Repertorium durchgesetzt hat. Daher bitte ich alle Interessenten, sich sowohl als Abonnenten wie als Mitarbeiter an diesem Werke zu be- teiligen, das einen neuen Schritt bedeuten móge zu der Idee, die mir bei Gründung des Repertorium im Jahre 1905 vorschwebte, nämlich eine Unternehmung zu schaffen, die ein Zentralblatt für alle neu erscheinenden
Diagnosen darstellen móchte. Prof. Dr. F. Fedde. Dahlem b. Berlin, Fabeckstr. 49.
5. Fedde, Durch den Kaufafus, Armenien und das Wolgagebiet. Berlin 1913. 42 pp. Su beziehen durd den Herausgeber für 75 Pf., Ausland 80 Pf.
Als Beiheft II des Repertoriums erscheint demnächst:
R. Muschler, Vegetationsverhältnisse von Aegypten. Eine pflanzengeographische Studie.
Die Arbeit wird etwa 4 Bogen stark sein. Der Subskriptions- preis beträgt für Abonnenten des Repertoriums bei direktem Bezuge vom Herausgeber für den Bogen 70 Pf., für Nichtabonnenten 1 M. — Er wird nach Schluss der Subskriptionsliste bedeutend erhöht werden.
Bestellungen bitte bald an meine Andresse zu richten.
Prof. Dr. F. Fedde.
Dahlem b. Berlin, Fabeckstr. 49.
Repertorium specierum novarum. XIII. (24. VII. 1913.) 1
P J. Bornmüller.
I. J. Bornmüller: Sempervivum exsul Bornm. (nov. spec.). Sectio: Aeonium.
(Originaldiagnose.)
Subacaule,? hapaxanthum, trunco brevi (semipedali) erasso, praeter inflorescentiae partes summas foliorumque margines glaberrimum, rosula permagna depresso-planiuscula latifoliata densa viridi. Foliis glabris, viridibus, valde succulentis, planis, rotundato-latispathulatis, margine sparsim breviter pilosis (non ciliatis), externis rosulae maximis c. 15 cm longis et apicem rotundatam vel brevissime mucronatam versus 5 cm usque latis, ecarinatis, nervis 3—5 (in foliis vivis vix conspicuis, in foliis plantae exsiccatae tenuiter papyraceis prominentibus) parallelis apicem versus divergentibus percursis; caule florigero crasso, elato (cum parte lignosa infrarosurali) c. 80 em alto, foliato; foliis caulinis sursum decrescentibus, brevibus, rotundatis sessilibusque, summis subtus pilosulis; thyrsi c. 40 em longi et c. 25 cm lati ramis (infimis c. 20 cm longis) laxis, multifloris, in racemos 2-(rarius 3-)fidos secundifloros exeuntibus; bracteis omnibus lineari-lanceolatis, minute glanduloso- pilosis; floribus remotiusculis, 9—10-meris, pedicellatis, pedicellis calyci subaequilongis (c. 4 mm longis); calycis breviter glanduloso- pilosi laciniis ovato-lanceolatis acuminatisque, quam petala triplo fere minoribus; corollae expansae 18—20 mm diametricae petalis albidis (subtus tantum virescentibus sed secus marginem quoque albidis), ob- longo-lanceolatis et sensim acuminatis; staminibus quam petala bre- vioribus; filamentis glabris, albidis; antheris ochroleucis, late ovatis, subreniformibus; squamis nectariferis depresso-quadratis, paulo emar- ginatis.
Patria ignota, planta forsan originis hybridae in hortis botanicis orta QS. Youngianum X ciliatum). — Synon.: Aconium exsul Bornm. in litt.
Ich erhielt die Ende Mai d. J. (1913) bei mir zur Blüte gelangte Rosette im Jahre 1905 aus dem Königl. Botanischen Garten in Gottingen gelegentlich einer Revision der dort kultivierten zahlreichen Aeonien der makaronesischen Flora. Die Pflanze führte den Namen S. Youngianum, mit welcher Art unser S. exsul — d. h. soweit die Rosette in Frage kommt! — in der Tat die grósste Ahnlichkeit besitzt, so dass es gar nicht befremden darf, wenn diese gewiss nur äusserst selten einmal zur Blüte gelangende Art bisher verkannt wurde. Was wir unter S. Youn- gianum (Aeonium Youngianum) Webb zu verstehen haben, darüber gibt uns eine farbige Abbildung des Originals in ,Edwards's Botanical Register* (tom. XXX, tab. 35!) Aufschluss, denn Webbs' Original- diagnose in der ,Phytographia canariensis“ behandelt bloss die sterile Rosette, und auch die spüter vom Autor angefertigte, von Christ im „Spicilegium canariense“ (Englers Botan. Jahrbücher IX, 111). ver- öffentlichte Beschreibung der blühenden Pflanze ist sehr knapp gehalten. Diese Pflanze zeichnet sich auf den ersten Blick durch die goldgelben
Sempervivum exsul Bornm. (nov. spec.. Sectio: Aeonium. 3
Blüten (nieht weisslich), länglich-lanzettliche, stumpfliche (nicht fein- zugespitzte) Blumenkronblätter und vor allem durch ganz kurze, kurz- eiförmige Kelchzipfel aus, die abgestumpft und so breit als lang sind (nicht: eifórmig-lanzettlich, zugespitzt oder spitz und 2 bis 3 mal so lang als breit). Auch ist der Blütenstand bei S. Youngianum sehr ge- gedrungen, also gänzlich verschieden, und die Haare am Blattrand sind erheblich länger.
Dass ein Bastard von S. ciliatum Willd. vorliegt, ist nicht aus- geschlossen, denn diese Art, die ich ebenfalls seit mehr als 10 Jahren vom klassischen Standort (Insel La Palma, gesammelt im Jahre 1901) kultiviere, besitzt im Blütenstand und Einzelheiten der Blütenteile grosse Verwandtschaft mit S. exsul, aber die Rosette ist durchaus verschieden, sowohl in der Blattform wie Blattstellung, ganz abgesehen von den charakteristischen starren Zilien längs des Blattrandes. Auch S. Hier- rense Murray, von dem ich auf meiner zweiten kanarischen Reise (im Jahre 1901) einige lebende Rosetten am klassischen Standorte Insel Hierro (= Ferro) bei Valverde, einheimste und zum Vergleich lebend vor mir habe, kommt nicht in Frage, noch viel weniger S. percarneum Mur- ray (von Gran Canaria) oder gar S. urbicum Webb (von Teneriffa).
Die grasgrüne, sehr grosse Rosette des S. exsul ist flacher als bei allen nächstverwandten Arten (also S. glandulosum Ait. und S. Berthe- lotianum C. Bolle sowie andere dieses Formenkreises sind hiermit nicht eingerechnet). Da die sehr breiten Blätter auch gegen die Basis hin sehr breit verbleiben, so erscheint die Rosette fleischiger, dicht geschlossen; sie ist von weicher Konsistenz. Von einem Blattkiel, d. h. von einer Verdickung (der Unterseite) lüngs der Mitte, ist nichts zu merken; ge- trocknet (nach Abtótung durch Schwefeldämpfe) werden die saftstrotzenden Blatter sehr bald trocken, sie werden dann fast durchscheinend papier- dünn und die 3—5 parallellaufenden nach oben spreizenden und (nach dem Rand hin) verzweigten Nerven treten deutlich hervor. Das bis 6 cm breite Blatt ist vorne meist vóllig abgerundet (bei S. ciliatum Willd. dagegen mit aufgesetzter Spitze, gekielt, nach dem Grund hin stark ver- schmälert, Rosette also locker, oft tief-konkav); auch sind die Filamente kürzer als bei S. ciliatum, und die Kelche, Blütenstiele und der obere Teil des Blütenstandes sind drüsig behaart, was bei S. ciliatum nie der Fall ist.
Bemerkenswert ist noch, dass S. exsul nur äusserst selten seitliche Sprosse (innerhalb der Rosette) treibt — wenigstens stellten sich solche innerhalb der 8 Jahre an meinem üppig gedeihenden Exemplar nicht sin! —, während die Rosetten von ©. ciliatum fast alljährlich Seiten- sprosse entsenden. Hierin ähnelt S. exsul dem S. urbicum Chr. Sm., S. cuneatum (Webb) Christ und S. Hierrense Murray, während S. percarneum Murray und die um S. arboreum C. sich gruppierenden Arten (S. Mauri-
1*
4 P. Junge.
queorum Bolle!), S. holochrysum Webb) alljährlich reichlich Seitensprosse bilden und so bald einen verástelten Stamm annehmen.
Das den Capverden entstammende, mir nur aus der Beschreibung bekannte, ebenfalls kahl- und grossblättrige S. JVebbii Bolle (Bonplandia, VII, p. 237!) besitzt — entgegen S. exsul — gelbe Blüten, kurze stumpf- liche Kelchabschnitte und (mit Ausschluss der obersten Blüten) rundliche Brakteen; die Art wird als vóllig kahl bezeichnet. Das andere den Cap- verden eigene S, Gorgoneum J. A. Schmidt (Fl. d. Capverdischen Inseln, S. 258) ist eine strauchig-verzweigte Art mit ebenfalls gelben Blüten und blaugrünen Bláttern. — Von den die Insel Madeira bewohnenden Arten weist keine nähere Verwandtschaft auf; mit Ausschluss des kritischen S. Meyerheimii C. Bolle habe ich diese (S. glutinosum Ait., S. glandulosum Ait.) ebenfalls seit Jahren in Kultur.
Bemerkung: Mit S. exsul gelangten im Mai d. J. zwei andere (kana- rische) Semperviven zum erstenmal bei mir gleichzeitig zur Blüte, Es sind dies die beiden einander sehr nahe stehenden S. canariense L, und S. Palmense (Webb) Christ. Blütenfarbe und Form der Petalen (bei S. canariense weisslichgelb lang zugespitzt, bei S. Palmense goldgelb, kurz : zugespitzt, daher kleiner als bei erstgenannter Art) erwiesen sich als vorzügliche spezifische Merkmale, abgesehen von der Form des Blattes und der Rosette und der Art des Indumentes (bei S. Palmense sehr kurz sammetartig, bei S. canariense lang und weich).
II. P. Junge, Neue Formen von Gefásspflanzen
aus Schleswig-Holstein.
(Aus: Verh. Naturw. Ver. Hamburg, 3. F., XVII [1909], pp. 17—37.)
1. Ophioglossum vulgatum L. forma distachyum P. Junge in Verh. Naturw. Ver. Hamburg, 3. F., XVII (1909), 1910, p. 21. — Fruchtbarer Blatteil mit doppelter Ähre. — Kiel: Rastorf (A. Christiansen).
2. X Equisetum litorale (E. heleocharis X arvense) Kühlewein A. verticillatum Aschers. f. vulgare Milde subform. a. orthocladon P. Junge, l. c., p. 24. — Aste gerade. — Schleswig-Holstein: Beobachtet bei Tesperhude (J. Schmidt)!, Billwärder (c. sp.) (J. Schmidt)!, Drahtmühle bei Trittau (J. Schmidt)!, Vierbergen!, Fegetasche!, Tamdrup!, sowie bei Einfelder See!, Mónkeberger See!, Flintbek!, Düwelskrog!, Ahrenviól! und Sankel- mark (c. sp.)! (an den letzten Orten von A. Christiansen gesammelt). — Bei der Drahtmühle und beim Diiwelskrog finden sich Ubergiinge nach subf. caespitosum Kaulfuss.
1) Die Schreibweise dieser Art ist eine verschiedene: C. Bolle schreibt in der „Bonplandia“ (VII, p. 241) „Aeonium Manriqueorum“, bemerkt aber hinzu ,dicatum familiae nobili canariensi ,Maurique de Lara*. Es liegt also da oder dort ein Druckfehler vor! O. Kuntze (Revisio gen. plant., p. 229) schreibt daher ,Sempervivum Mauriqueorum*.
Neue Formen von Gefässpflanzen aus Schleswig-Holstein. 5
Subf. b. drepanocladon P. Junge, |. c., p. 25. — Aste bogig auf-
würts gekrümmt. — Schleswig-Holstein: Beobachtet bei Dwerkathen (J. Schmidt)!, zwischen Kirkeby und Mölby (J. Schmidt)! Subf. e. oligocladon P. Junge, |. c., p. 25. — Astquirle unvoll-
ständig. — Schleswig-Holstein: Beobachtet: Tesperhude!, Einfelder See (c. sp.) (A. Christiansen)!, Tamdrup!. — Es treten Übergänge nach f. virgatum Kaulfuss am Einfelder See auf.
3. X Equisetum litorale (E. heleocharis X arvense) Kühlewein B.simplicis- simum Ascherson forma gracile Milde subf. nudum Junge, |. c., p. 26. — Stengel astlos, — Schleswig-Holstein: Einfelder See (A. Christi- ansen)!, Wiesby (J. Schmidt)!
Subf. subnudum Junge, 1. c., p. 26. — Stengel mit einzelnen, sehr feinen Asten. — Schleswig-Holstein: Einfelder See (A. Christi- ansen)!
4. X Equisetum litorale (E. heleocharis X arvense) Kühlewein B. simplicis- simum Ascherson forma virgatum Kaulfuss subf. decumbens Junge, l. c., p. 27. — Stengel mehrüstig (wie f. pauciramosum), liegend, nur an der Spitze aufsteigend. — Schleswig-Holstein: Einfelder See (A. Christi- ansen)!
5. Stellaria media Cyr. forma salina Junge, l. c., p. 31. — Von der so tiberaus verbreiteten Vogelmiere ist eine Salzform meines Wissens bisher nicht beschrieben worden. — Beschreibung: Pflanze kräftig, reichstengelig, fast kahl; Stengel liegend, dichtstehend, dick; Blätter gross, dickfleischig, kraus, zerbrechlich. —- Vorkommen: Angeln: Ohr- feldhaff bei Gelting (4. August 1909)! Hadersleben: am Strande nörd- lich von Aarósund (3. August 1906)!, am Südstrande der Insel Aaroe (2. August 1906)!
6. Stellaria pallida Piré forma salina Junge, l. c., p. 31. — Be- Schreibung: Pflanze wenig verzweigt; Stengel schwach behaart, wenig kräftig; Blätter klein, dickfleischig, brüchig; Kelchblätter stärker und
länger behaart als an der Hauptform. — Vorkommen: Angeln: Ohr- feldhaff bei Gelting (4. August 1909)! Apenrade: am Strande bei Warnitz-Wig (11. August 1909)! — Während die Salzform der Stellaria
media gegenüber der normalen Form eine auffüllige Vergrósserung der Blätter zeigt, tritt bei Sfelaria pallida eine derartige Erscheinung nicht ein.
7. Pirola rotundifolia L. forma serotina Junge, |. c., p. 35. — Blatter mit deutlicher Spitze (an f. arenaria Koch erinnernd): Blütenstand reich- blütig; Blütezeit August bis September, zuweilen noch Oktober, selten Juli, — Beobachtet: Lauenburg: Göttin (J. Schmidt)!, Besenhorst (Sonder)! — Hierher gehóren wahrscheinlich die Pflanzen von Lübeck: Blankensee (Hücker), Wesloe (Stülicken), von Oldenburg: Olden- burger Bruch (Borchmann), von Kiel: Meimersdorfer Moor (Bargum), aus Angeln: Gremmeruper und Husbyer Moor (Hansen), Neuberend C. Bock). Ausserdem ist mir die Form ausserhalb des Gebiets in Nord-
6 P. Junge: Neue Formen von Gefässpflanzen aus Schleswig-Holstein.
hannover und im westlichen Mecklenburg bekannt; sicher gehören ihr (auch die Pflanzen mancher dänischer Standorte an. 8. Carex Hudsonii Benn. forma glabra Junge, l. c., p. 36. — Stengel
an den Kanten glatt. — Schleswig-Holstein: Eckernfórde: am Bültsee bei Kosel (A. Christiansen)! 9. Orchis maculatus L. forma brevicornis Junge, l. c., p. 36. — Sporn
meist nur !/ bis !/, so lang wie beim Typus, im Hóchstfalle halb so lang wie der Fruchtknoten, in der Regel aber viel kürzer. — Schleswig- Holstein: Itzehoe: am Gehege Halloh in mehreren Exemplaren; 20. Juni 1909!
10. Obione pedunculata Moq. Tand. forma latifolia Junge, l. c., p. 36. — Blütter breit spatelfórmig, fast so breit wie lang. — Schleswig- Holstein: Hadersleben: am Aarökalv auf der Insel Aaró wenig; 2. August 1906!
11. Scleranthus perennis L. forma maritimus Junge, l. c., p. 36. — Stengel an der kurzen Grundachse dicht knäuelförmig gedrängt; frucht- bare Aste sehr kurz- und dichtästig, wenig länger als die sterilen Äste. — Schles wig-Holstein: Kiel: am Bottsand (A. Christiansen)!
12. Trifolium medium L. forma prostratum Junge, |. c, p. 36. — Stengel niederliegend, kurz (5—10 em lang); Blatter und Blütenkópfe klein; letztere einzeln am Stengel, sehr kurz gestielt. — Schleswig- Holstein: Angeln: Gelting: auf Kiessand in der Birk; reichlich; 5. August 1909!
13. Vicia hirsuta Koch forma subuniflora Junge, |. c., p. 36. — Pflanze im kurzen Dünenpflanzenwuchs 2—10 cm hoch, stark behaart; Blüten klein, meist einzeln, seltener (an den krüftigeren Pflanzen) zu 2—3. — Schleswig-Holstein: Heiligenhafen: auf dem Graswarder reichlich, auf dem Steinwarder in Menge; 29. Mai 1909'
14. Sedum maximum L.forma umbrosum Junge, |. c., p. 36. — Blatter dünn, kaum fleischig. — Schleswig-Holstein: Apenrade: in dichtem Waldbestande bei der Lachsmühle; 9. August 1909!
15. Viola silvatica Fr. forma brevicornis Junge, l. c., p. 37. — Sporn
so lang oder kürzer als die Anhängsel der Kelchblätter (beim Typus etwa.doppelt so lang) — Schleswig-Holstein: Lübeck: am Nord- rande des Riesebusch bei Schwartau; 9. Mai 1909!
16. Chrysanthemum | chamomilla Bernh. forma monocephalum Junge. |l c, p. 37. — Pflanzen klein, unverzweigt, dünnstengelig, kleinblattrig. einköpfig; Blütenkopf klein, schwächer gewólbt als beim Typus. — Schleswig-Holstein: Angeln: Beveroe bei Gelting in grosser Menge ausschliesslich; 2. August 1909!
17. Senecio vernalis W. K. forma subdiscoideus Junge, 1. c, p. 37. - Blütenkópfe nur mit einzelnen Strahlblüten. — Schleswig-Holstein: Lauenburg: zwischen Mélln und Grambek; 20. Mai 1909!
H. Sabransky: Rubi aliquot novi Apennini montis. 1
Ill. H Sabransky, Ruby aliquot novi Apennini montis.
(Originaldiagnosen.)
l. Rubus cuspidiferus M. et Léf. in Pollichia 1859, p. 89, Sudre Rub. Europ., p. 82, t. LXXXIV var. x. aprutius.
Turione interdum paullo canaliculato, dense villosohirto, foliis quinatis etiam ternatis admixtis, foliolis minoribus omnibus breviter petiolulatis, medio proprio petiolulo quadruplo longiore, infimis sub- sessilibus, terminalibus e basi rotunda rhombeo-ovatis antice sub- acutis; petalis magnis obovato-orbicularibus, ad 12 mm longis.
In m.te Croce ad oppidum Popoli (leg. M. de Sardagna 1887, Herb, univ. Vindob.).
Accedit ad var. 9. rhombophyllum Sudre, a quo differt caulibus pilis sursum dense vestitis, foliis et ternatis foliolisque externis brevissime petiolulatis etc. R. praecox Bert. secundum descriptionem antoris (haud optimam) frondibus ac in R, fruticoso Bert. i, e. R. ulmifolio Schott fil. multo grandioribus pollet et ita e comparatione exc]udi potest.
2. Rubus arduennensis Lib. Focke Syn., p. 157, Aschers.-Graebn. Syn. VI, p. 492, Sudre Rub. Europ., p. 94, t. XCVI var. chietinus.
Turione parce piloso, foliis mediocribus, supra glaberrimis late cor- datoorbicularibus acutis. Inflorescentia conferta bracteis latis; foliolis ramealibus mediis basi non cuneatim angustatis. Germinibus albohirtis.
In Aprutii monte ad oppidum Chieti (Theate veterum), ubi legit M. de Sardagna, 1887 (Herb. univ. Vindob.).
Foliolo centrali majore cordatoorbiculato bracteisque latis R. tomen- tosum revocantibus R. obtusatum M. (Batotheca europ. no. 130) adaequat, tamen foliolis rami florentis non cuneatis et pagina foliolorum inferiore non pubescente sat discrepat.
3. Rubus ulmifolius Schott. fil. f. trichantherus.
Antherarum exothecis pilis dense obsitis.
In mie Gargano ad Manfredoniam, ubi legit M. de Sardagna 1887 (Herb. univ, Vindob.). :
Forma transitoria in R. Anatolicum Focke, a quo foliis supra non asterotrichis differt,
IV. Echinops nitens Bornm. (spec. nov. sectionis ,,O/igo/epis“ Bge.) e flora Kurdistaniae turcicae.
Von J. Bornmüller (Weimar).
(Originaldiagnose.)
Perennis, pallide virens; caule virgato, bipedali, simplice, densi- foliato, monocephalo, albido, subglabro, papillis tantum minutis sub-
8 J. Bornmüller: Echinops nitens Bornm. e flora Kurdistaniae turcicae.
sessilibus sparsis obsito; foliis supra viridibus, nitidis, subglabris, sparse papillosis, nervisque latis flavis lucidis percursis, subtus niveo- tomentosis; foliis (radicalibus sub anthesi evanidis desiteratisque) cau - linis basi lata semiamplexicauli-sessilibus, ambitu late oblongo-lanceo- latis, apice elongata (mediis c. 15 —18 cm longis et 8 cm usque latis), ineiso-sinuato-lobatis, lobis late triangulari-lanceolatis utrinque lobulis 1—2 auctis, lobis omnibus in spinam flavidam validam elongatam ex- euntibus, foliis summis late ovatis basi late auriculata; capitulo ter- minali (?semper) unico, majusculo (c. 6 cm diametrico), stellato-squarroso, coriaceo; penicilli setis paleaceis scabriusculis, niveis, involucro inferne eburneo superne cyaneo coriaceo-pentagono eximie brevioribus (c. 8 mm longis); involucri glaberrimi (30 mm usque longi et 6—8 mm usque lati) phyllis circa 15 liberis, quinis internis congretis; phyllis externis membranaceo-albis, parte inferiore tenui linearibus, apice deltoideo-dila- tatis et fimbriato-serrulatis, penicilli setas vix superantibus; phyllis intermediis, valde coriaceis, late cuneato-oblongis (maximis 7 mm usque latis), apice in cuspidem pectinato-serrulatam amoene caeruleam saepe elongatam parti inferiori late albo-marginatae interdum subaequi- longam abrupte attenuatis; phyllis intimis in tubum congretis, usque ad tertiam partem superiorem brunneis, superne albis, apice laceris, lacinulis fimbriatim serrulatis; pappi setis barbellatis, rufidulis; corollae inelusae tubo quam limbus 5-partitus duplo breviore.
Habitat in Kurdistaniae (Assyriae) montanae faucibus prope Riwandis (Rowandous), alt. c. 800 m s. m; ubi detexi 17. Juni 1893 (Bornmiiller, Iter Persico-turcicum a. 1892—93, no. 1468). — Typus in herbario meo (specimina 2 unica !).
Species nova pulchra prope E. cyanocephalum Boiss. et Hausskn. in- serenda, a quo (sec. orig.') eximie et specifice differt glabritie foliorumque forma nee non aliis notis.
Bemerkung: Der gleichen Art gehört offenbar auch eine sehr eigenartige Pflanze an, die ich benachbartem Gebiet, bei Kerkuk, ein- sammelte und — Unicum meines Herbars — als E. myrioceras ad in- terim bezeichnete. Es ist eine Echinops-Art mit ganz der gleichen Blatt- gestalt und Blattbekleidung. Der endständige Blütenkopf zeigt nur sterile Blüten, die Hüllblätter sind sämtlich in ziemlich gleichlange, starre, strohgelbe Dornen umgewandelt. Zwei unentwiekelte seitliche Köpfchen sind ebenfalls völlig steril. Der bei diesem Exemplar unter- halb des Kópfehens befindliche blattfreie Stengelteil ist aber — im Gegensatz zu der oben beschriebenen Pflanze — etwas filzig.
J. Bornmüller: Neues zur Flora von Palästina. 9
V. J. Bornmüller, Neues zur Flora von Palästina. (Aus: Mitt. Thür. Bot. Ver. N. F., XXX [1913], pp. 73—86.)
1. Herniaria glabra L. var. acrochaeta Bornm., l. c., p. 75. — Foliis caulibusque ut in typo glaberrimis, calycis plerumque glabri (rarius pilo- suli) laciniis setula brevi terminatis. — Palästina: Sarona (bei Jaffa),
wüste Plátze am Aujahfluss, 5 m (J. E. Dinsmore, 12. VII. 1912). — Vorliegende Form stimmt mit keiner der von Williams in Rev. of the genus Herniaria (Bull. Herb. Boiss., IV [1896], p. 564) unterschiedenen Varietäten überein.
2. Astragalus sanctus Boiss. g. stenophyllus Bornm., l. e, p. 76. — Fiederehen meist nur 1 mm breit und 10—20 mm lang. — Palüstina: Auf dem Weg von Jerusalem nach Jericho (J. E. Dinsmore, 2. IV. 1897). — Bornmüller (exsice. no. 566).
3. Centaurea Dinsmoreana Bornm., |. c., p. 77. — Sectio Acrocentron : Eu-acrocentrae (Boiss. fl. Or., III, 618, 655—668). — Annua (et biennis?) radice tenui verticali (ex speciminibus paucis:) caule simplice, tenui (pe- dali, monocephalo vel altiore parce ramoso pleiocephalo (sesquipedali), angulato-suleato, asperulo, inferne foliato; foliis asperulis, viridibus, in- ferioribus longiuscule petiolatis, oblongis, plerumque lobulis petiolum versus sitis utrimque 1—2 auctis, aliis (rameis) paucis, pinnatis, seg- mentis utrimque 2—3 oblongis remotis secus rhachidem paulo decres- centibus; pedunculo longo, subnudo, foliis tantum perminutis squami- formibus hyaline denticulatis sparso; capitulis in speciminibus nostris quoad magnitudinem valde variis (in planta ut videtur normali robustiore eis Centaureae eryngioidis Lam. aequilatis et -longis, globosis, quamvis minus ac in ea armatis; in individuis teneris — sine dubio annuis et in locis sterilissimis enatis — parvis, angustatis, ovato-cylindricis, sub- inermibus); involucri glabri pallidi phyllis adpressis, ovatis, acutis, mar- gine utrimque ciliis 4—5 albis anguste lanceolatis pectinatis apice sensim in spinuam tenuem patentem vel patule reflexam saltem phyllorum me- diorum longam 1—3 cm metientem ad basin non armatam exeuntibus, phyllis internis elongatis vix spinigeris; flosculis roseis; achaeniis (im- maturis) subsericeis; pappi nivei serie paenultima ut videtur achenio maturo eximie longiore, 9 mm longa. — Palästina: Sarona, im Geröll felsiger Abhünge bei Latrun (J. E. Dinsmore, 26. IV. 1905). — Cen- taurea Dinsmoreana Bornm. ist nach den erhaltenen Exemplaren mit Sicherheit eine im ersten Jahre und zwar bereits im April zur Blüte ge- langende Art. Ob die Pflanze unter anderen Verhältnissen erst im zweiten Jahre blüht, also eine zweijährige Lebensdauer aufweist — es könnte dies bei den kräftiger entwickelten Individuen der Fall sein —, ist nicht ausgeschlossen. Nach Herrn Dinsmores brieflicher Mitteilung tritt bei Latrun die Pflanze (einjührig!) in Menge auf. Jedenfalls nimmt dadurch C. Dinsmoreana innerhalb der grossen Sektion Acrocentra eine Sonderstellung ein, da sümtliche Arten perennierend bzw. (hierzu fast
10 J. Bornmüller.
sämtliche Arten der Unterabteilung Cynaroideae, was im Widerspruch zu Boissiers Angabe, l. c., p. 617 „perennes“ steht) zweijährig sind. — Bezüglich der Blattgestalt ähnelt die neue Art am meisten der C. persica Boiss., die dünnen langen Dorne (meist ebenfalls etwas zurückgebogen aber noch lünger) der mittleren Hiillblatter des Kelches hat sie dagegen mit der C. thrinciifolia DC. gemein, deren Blätter freilich eine gänzlich verschiedene Gestalt aufweisen, Bei dürftigen Exemplaren ist bei C. Dinsmoreana, wie oben in der Diagnose hervorgehoben wurde, das Köpfchen viel kleiner und nicht kugelig, sondern schmaleifórmig, und seine Hüllblätter tragen nur sehr kurze (2—3 mm lange) Dornspitzen.
4. Linaria floribunda Boiss. var. laxiflora Bornm., |. c, p. 79. — Palästina: Totes Meer, trockene Plätze bei “Ain Jidi, selten; — 390 m (J. E. Dinsmore, 13. II. 1912). — Weichen durch erheblich laxere Blütenstünde ab. Ausserdem besitzen fast sämtliche Blätter der mittleren Stengelteile seitlich je 1—2 Läppchen bzw. Zähne.
5. Linaria acerbiana Boiss. var. adenocarpa Bornm., I. e., p. 80. — Palästina: Totes Meer, trockene Plätze des Wadi Zuweirah; — 350 m (J. E. Dinsmore, 15. II. 1912). — Wad el-Kelt (J. E. Dinsmore, 25. V. 1912). — Neu für die Flora von Palästina. — Abweichend ist allein die etwas drüsige Behaarung der sehr kleinen rundlichen Kapsel (die beim Typus als kahl bezeichnet wird), so dass unsere Pflanze als eigene Varietüt abzusondern ist.
6. Linaria filipes Bornm., l. c., p. 80. — Sect. „Elatinoides“. — Tafel Fig. 1. — Annua undique patule (pilis varie longis) villosa, a basi ra- mosa; caulibus late prostratis, ramosis, longissimis, tenuibus, remote et minute foliatis; foliis alternis, ovatis, acutis, praeter inferna mediocria subsessilia eximie (summis petiolo aequilongo suffultis) petiolatis, basi truncatis vel subcordatis diminutis, omnibus internodio multo saepe multoties minoribus; pedicellis axillaribus, capillaribus, patentibus, folio minuto 5—6-plo longioribus (e. 2 cm longis), glabris, apice curvatis; calyeis villosi parvi (2 mm longi) laciniis lineari-oblongis, acutis; floribus parvis, pallide flavidis, labio inferiore antice caeruleo cum calcare tenui rectiusculo 8—9 mm longis; capsula breviter villosa, globosa, parva (2 mm diametrali); seminibus alveolato-reticulatis (foveolatis). — Pa- lastina: Steinige Felder des Wadi el-Kelt am Toten Meer (J. E. Dins- more, 12. VIII. 1912). — Linaria filipes besitzt die Struktur der Samen von LL. Spuria L. (semina foveolata), zeichnet sich aber durch sehr kleine (eifórmige, spitze, an der Basis etwas herzfórmige) Blütter, sehr lange fädliche Blütenstiele (die das Blatt oft mehr als sechsmal überragen) und kleine Kelehe mit kleinen Blüten aus; sie nimmt daher eine ähnliche Stellung ein wie L. Graeca Bory et Chaub. unter den Arten mit hócke- rigen Samen (und pfeilfórmiger Blattbasis). Die Tracht ist bei beiden im wesentlichen die gleiche.
T. Satureia camphorata Bornm., |. c., p. 80. — Sect. ,Eusatureiae* Boiss, fl. Or, IV, 563. — Tafel Fig. 2. — Fruticulosa, glauco-opaca, glabriuscula, ramis albidis (20—30 cm longis) glabris vel crispule pilosis
x
Neues zur Flora von Palästina. 11
saepius quoque in partibus inferioribus pilis longis patentibus intermixtis obsitis, dense interdum imbricatim foliosis, ramulis tenuibus brevibus densifoliosis simplicibus vel seepius iterum ramulosis auctis; foliis pa- tentibus vel reflexis, densis, rigidulis, opacis, junioribus saepe minu- tissime hispidulis demum glabris vel margine sparsim ciliatulis, undique vero glanduiis peraromaticis (camphoratis) lucidis lacunoso-immersis praeditis, foliis omnibus sessilibus, subcordato-ovatis acutis internodio saepe longioribus, inferioribus pro majore majusculis (7 X 9 mm latis longis) nervis arcuatis utrinque 3—4 percursis, summis eisque ramu- lorum deminutis basi vix cordatis, ovatis; floribus solitariis, brevipedun- culatis in axillis foliorum superiorum sparsis; calyce 15-nervi coriaceo, uti folia floralia margine et ad dentes eorumque nervos longe albo- ciliato nee non glandulis lucidis sessilibus aucto, regulari, e tubo latius- culo sensim ampliato et ad medium fere in dentes latos ovato-lanceo- latos aequales vel subaequales patentes nervis ternis prominentibus per- cursos partito; corolla albida (mox decidua, in speciminibus nostris unicis perpauca) tubo brevissimo vix exserta, limbi lobis rotundatis, in sicco margine valde undulatis; antheris non exsertis; stylo longissimo. — Palästina: Judaea, an felsigen Plätzen der östlichen Abhänge des Carmel (J. E. Dinsmore, 16. II. 1912). — Satureia camphorata nimmt eine recht isolierte Stellung unter den orientalischen Arten (incl. Micro- meria) ein, Im Aufbau der unteren Teile (junge Triebe mit breiten herz- förmigen sitzenden Blättern) erinnert die Pflanze lebhaft an gewisse Arten der Gattung Origanum. In der Blattgestalt der oberen Zweige gleicht sie etwa den Blättern von Micromeria microphylla Bth. Schliess- lich ist es sehr charakteristisch für unsere Art, dass die Blüten einzeln in den obersten Blattachseln stehen und der gegen den Schlund offene regelmässige Kelch sehr breite (eiförmig-lanzettliche) gleichgestaltete Abschnitte (Zähne) besitzt, aus dem die kleine weisse Blüte kaum hervorragt.
. 8. Atriplex Halimus L. var. (nov.) argutidens Bornm., l. c., p. 82. — Perigonii fructiferi sessilis basi cordati phyllis reniformibus differt a typo late alatis late et argute dentatis (nec ,integris vel obsolete denticulatis*). Tafel Fig. 5. — Palästina: J'otes Meer, Wad el-Kelt (J. E. Dinsmore, 28. XI. 1911). — Bei Jericho sammelten Herren Meyers und Dinsmore (4. XI. 1910) auch schón ausgereifte Exemplare typischer Atriplex Hali- mus L. mit schmalem und fast ganzrandigem Fruchtsaum. Ein reiches Material dieser namentlich nordafrikanischen Ursprungs lässt nicht zu, in der sehr abweichenden extremen Pflanze vom Wad el-Kelt mehr als Varietüt zu erblicken, da die Breite und Zahnung des Fruchtsaumes bei dieser Art manchen Schwankungen zu unterliegen scheint. Habituell und in der Blattgestalt sind keine Unterschiede bemerkbar, nur der Fruehtstand ist erheblich lockerer als bei den typischen Exemplaren.
9. Kochia muricata (L.) Schrad. var. (nov.) brevispina Bornm., l. c., p. 82. — Spina perigonii fructiferi disco vix (nec 2—3-plo) longiore. — Palüstina: Totes Meer, sandige Plitze; — 394 m (J. E. Dinsmore,
12 J. Bornmüller.
23. VII. 1909). — Die in den Sanden des angrenzenden Agyptens sehr gemeine typische Form ist sicher auch in Palüstina zu erwarten. Torgesia Bornm., gen. nov., l. c., p. 88. — Spiculae uniflorae 4—6 in capitulum angustum cylindricum involuero foliaceo diphyllo cinctum ordinatae, quarum 2—4 geminatim sessiles et binae pedicello brevissimo suffultae; glumarum binarum membranacearum carinatarum inaequalium externa filiformiter angustata subsetacea; glumella et palea glumae superiori similes sed ea sublongiores, glumella uninervis carinata paleam obsolete binervem superans; stamina tria; antherae majusculae subexsertae. — Species unica adhuc nota habitu proprio paradoxo capi- tulisque parvis paucifloris angustis involucro diphyllo cinctis valde nota- bilis. — Genus novum differt ab Heleochloa spiculis perpaucis subcapitatim ordinatis (nec secus axim paniculatospicatis numerosis), involucro diphyllo (nec unico) glumaque exteriore lineari setiformi; a genere Crypside magis distat staminibus ternis (nec binis), capitulis angustis paucifloris, spiculis praeter 2—4 sessiles binis pedicello brevissimo suffultis (nec spiculis numerossimis in axi disciformi subsessilibus late capitatim simavis in „paniculam spiciformem hemisphaericam“) ordinatis, involuero diphyllo cylindrico (nec 2-4-phyllo late squarroso) et gluma externa setiformi.
10. Torgesia minuartioides Bornm., l. c., p. 83. — Tafel Fig. 3. — Annua, a basi fasciculatim ramoso-prostrata caespitosa, culmis 10—25 cm longis, geniculatim ramosis, ramis brevibus congestis iterumque bre- vissime ramulosis auctis — quasi Minuartiae (Alsines) glomeratae (Fenzl) habitum et ejus inflorescentiam compositam fasciculato-corymbosam aemulantibus —; foliis glaucescentibus, margine et superne hirsutis, linearibus, acuminatis, vaginis cylindricis non ampliatis; capitulis sub- sessilibus (pedicello 2 mm longo suffultis), angustis, perminutis (5— 7 mm longis), involucro foliaceo diphyllo cylindrico cinctis subocculta- tisque, spiculis unifloris 4—6 tantum compositis, quarum praeter 2—4 sessiles binae in pedicello (rhachide) brevi 1,5 mm longo terminales; foliis involucrantibus subcoriaceis 9 — 11-nervibus, limbum brevem vagina hyaline marginata sublongiorem (vel breviorem) squarrosum gerentibus, spiculas interdum paulo tantum superantibus et eas occultantibus (7— 8 mm longis); glumis quam palea brevioribys, externa angustissima seti- formi (3,5 mm longa) ut interna (lanceolata acuminata 4 mm longa) ad carinam viridem asperulo-ciliata, interna margine villosula; glumella (c. 4,3 mm longa) praeter carinam breviter ciliatam glabra, membranacea, acutiuscula; palea late lanceolata (complicata) hyalina obsolete binervi acutiuscula quam glumella breviore, subglabra, explanata 2 mm lata et 4,2 mm longa; antheris semi-exsertis, majusculis (3 mm longis). — Palästina: Bei Sarona im südlichen Palästina, am 'Aujahfluss (J. E. Dinsmore, 12. VIL 1912). — Torgesia stellt in der ganzen Erscheinung einen vóllig fremdartigen neuen Typ ohne nühere Verwandtschaft dar, bedingt einesteils durch den vegetativen Aufbau, anderenteils durch die schmalen armblütigen nur 4—6 1-blütige Ährchen bergenden (von zwei zylindrischen Blattscheiden umschlossenen) Kópfchen, wührend die Blüte
Neues zur Flora von Paliistina, 13
selbst Beziehungen zur Gattung Crypsis bzw. Heleochloa aufweist. Die Zahl der Staubfiiden und die Anordnung der einzelnen Ahrchen, von denen zwei einem 1,5 mm langen Stielchen terminal aufsitzen, wahrend sich die restlichen 2—4 Ährchen paarweise an der Basis dieses (wohl auch als Rhachis einer sehr kleinen Spica, bzw. Scheinühre, zu deutenden) Stielchens vorfinden, spricht gegen eine Vereinigung mit Crypsis. Die eben genannte Anordnung der Blüten lassen aber ebenso wenig zu, unsere Graminee den Arten der Gattung Heleochloa anzugliedern, deren lüngliche oder eifórmige reichblütige Scheinähre (spicastrum, panicula spiciformis) von nur einem Stützblatt seitlich umhüllt ist. Charak- teristisch ist, dass bei Torgesia die üussere (kürzere) Gluma fast füdlich verschmälert (linear) ist. Habituell gleicht unsere Pflanze (vgl. unsere Tafel) lebhaft gewissen Minuartia- (Asine-) Arten (besonders der M. glome- rata Fenzl, was noch dadurch gehoben wird, dass die zylindrischen kurzgestielten Köpfchen an Grösse und Form etwa einer solchen Minuartia-Blüte gleichkommen, ja dass sogar die zur Hälfte hervor- ragenden auffallend grossen gelblichen Antheren gleichsam Blumenkron- blätter simulieren. — Vereinigt man, wie es manche Autoren tuen, die Gattung Heleochloa nebst Rhizocephalis mit Crypsis und gliedert diese dann wieder in ebenso viele Untergattungen, alsdann lässt sich auch Torgesia heranziehen, wird aber ebenfalls den Rang einer eigenen Unter- gattung beanspruchen. Für alle Zeiten wird eine diesbezügliche Stellungsnahme dem Geschmack des einzelnen Forschers anheimgestellt bleiben. Man braucht da nur einen flüchtigen Blick in die allerneueste Literatur zu werfen, um zu staunen, wie verschiedenartig gerade ge- nannte beide Gattungen in ihren Beziehungen zueinander behandelt werden: In Aschers. u. Gräbn. Synopsis II, 1, S. 121 (1899) wird Heleo- chloa als eigene Untergattung zu Crypsis gestellt und Crypsis selbst nimmt daselbst neben Alopecurus und Phleum seinen Platz innerhalb des Subtribus Phleinae ein; Briquet (Prodr. de la fl. Corse I [1910], p. 78) betrachtet Crypsis und Heleochloa als eigene Gattungen; Muschler (Manual fl. of Egypte [1912] I) dagegen rückt Heleochloa (Seite 84) von Crypsis (Seite 93) weit ab und lässt die Gattungen Sporobolus, Polypogon, Agrostis, Calamagrostis, Triplachne und Lagurus dazwischen treten. — Für unsere Pflanze ist dies gegenstandlos. Gewiss ist, dass die Gattung Torgesia sowohl in ihrer Erscheinung als in den Einzelheiten der Blüte bzw. des Blütenstandes auf weit sichereren Füssen steht, als so manche alt-anerkannte Gattung, deren Merkmale kaum stichhaltig sind, ge- schweige denn eine natürliche Gruppierung erzielen, Gattungen — man denke nur z. B. an die annuellen Arten (sect. Lophochloa) von Koe- leria und gewisse Avena-Arten der Sektion Trisetum! —, an denen zu rütteln, freilich ein unheilvolles Unterfangen wäre.
14 J. Velenovsky.
VI. J. Velenovsky, Plantae arabicae Musilianae novae. l. (Ex: Sitzb. K. Böhm. Ges. Wiss, 1911, XE p. 1—17)
1. Euphorbia Musili Vel, l. c., p. 3. — Annua, glabra, glauca, radice simplici, foliis sparsis oblongo-linearibus inaequaliter et saepe antice tantum argute serratis, caulibus crassiusculis a basi ramosis, radiis primis ternis, caeteris iteratim dichotomis, foliis floralibus linearibus inaequaliter grosse serratis antice obtusis saepeque latioribus basi vix dilatatis, glan- dulis minutis transverse ovatis obtusis ecornutis, capsula ovata, semine albescenti-marmoreo ovato, caruncula magna conica non sulcata sed uno latere alato-excavata. —- Affinis E. cornutae Pers., sed foliorum forma et caruncula bene dignoscenda. Semina majora ovata (4 mm), capsula major (8X 7 mm). Arabia: In distr. Sowwan, Ukejda.
2. Euphorbia Rohlenae Vel., l. c., p. 3. — Perennis, herbacea, multi- caulis, glauco-virens, glabra, caulibus pedalibus rectis sparse foliosis apice in umbellam stricte ramosam multiradiatam divisis, foliis obovatis subcoriaceis margine cartilagineo minute denticulatis vel fere integris, umbellaribus et dichotomiarum suborbicularibus brevissime mucronulatis, glandulis luteis semilunaribus cornubus latitudinem glandulae aequanti- bus instructis, capsula glabra. — Ex affinitate E. Terracinae L. Fructus maturi desunt. Folia media 1!/, cm longa et 7—8 mm lata, folia dicho- tomiarum 6—7 mm diam., radii 6—8ni, 7—8 cm longi. — Arabia: In distr. Wudian, ad Bzar as Semen.
3. Bellevalia bracteosa Vel, l. c., p. 4. — Bulbo ovato, foliis 2—3 linearibus (5—8 mm latis) loreis non elevatim nervosis margine vix mi- nute scabridulis scapum superantibus, racemi laxe multiflori oblongi pedi- cellis suberectis perigonium dimidium subaequantibus tandem patentibus, bracteis magnis membranaceis lanceolatis longe acuminatis florem sub- superantibus dorso rubescenti-trinerviis basi biauriculatis, perigonii (10— 12 mm longi) oblongo-cylindriei livido-purpurascentis segmentis erectis tubum subaequantibus vel superantibus externis. longioribus internis ob- tusis purpureo-croceis expansis, filamentis in medium tubum insertis antheris flavis brevioribus. — Affinis videtur B. densiflorae Boiss. (Syria), sed hujus descriptio nimis imperfecta est, — Arabia: Burrejit, el Lobbo.
4. Stachys Musili Vel., l. c., p. 5. — Annua, viridis, patule molliter glanduloso-pilosa, a basi ascendenti-ramosa, foliosa, foliis inferioribus ob- longo-lanceolatis remote denticulatis obtusis breviter petiolatis, floralibus lanceolatis flores superantibus integris, racemis densis secundis, floribus in axillis solitariis tenuiter pedicellatis, calyce late campanulato 10 nervi dentibus late triangularibus muticis tubo duplo brevioribus sub fructu ampliatis, corolla rosea minuta tubo tenui e calyce longe exserto. — Caules 10—15 em, folia infer. 3X 1 cm, calyx fructifer 1 cm longus ostio 8 mm latus, tubus corollinus 1 mm latus, — Spectat inter species annuas proxime ad S. burgsdorffioidem Boiss. sed notis indicatis ab ea diversa et notabilis. — Arabia: In distr. Marsad.
m
Plantae arabicae Musilianae novae. 15
5. Ballota luteola Vel., l. c., p. 5. — Perennis, basi lignosa suffru- tescens, canescenti-tomentosa, ramis rectis herbaceis rigidis tenuibus simplicibus vel parum divisis foliosis, foliis breviter petiolatis valde ru- goso-crenulatis cito emarcidis sed gemmis axillaribus globosis rugulosis persistentibus, verticillastris 2—3 nis remotis paucifloris, calycis dense albo-tomentosi limbo expanso luteolo rugoso leviter crenulato tubum aequanti, corolla pallida parva valde hirsuta tubo incluso anguste lineari. — Caules pedales, folia 1 cm diam., limbus calycinus 1 em diam. Af- finis B. damascenae Boiss., sed notis indicatis diversa. — Arabia: In distr. Waroko, Rasso.
6. Thymus Musili Vel., l. c., p. 5. — Suffruticosus, basi alte lignosus caules erectos foliosos florentes rigidos simplices teretes dense reverse pilosos edens, foliis ellipticis remotis coriaceo-duriusculis glabris virenti- bus margine inferiori tantum ciliatis glandulis magnis dense conspersis, Anferioribus rosuliferis, bracteis non evolutis floribus nempe omnibus ex axillis foliorum egredientibus verticillastros paucifloros sed non spicam propriam formantibus, inferioribus solitariis, calyce bilabiato hispidulo grosse glanduloso, labii superioris late ovati tubum aequantis dentibus tribus breviter triangulari-subulatis, inferioribus rigido-subulatis labium superius aequantibus ciliatis, corolla rosea parva calycem parum exce- denti. — Pedalis et ultra, folia 1 cm longa, medio 4—5 mm lata, calyx 6 mm longus. Spectat ad sectionem Vulgares, habitu valde Saturejam revocans. — Arabia: In distr. Sow wan, Zatar.
7. Paracaryum arabicum Vel. |. c, p. 6. — Annuum, arcte affine P. micrantha Boiss., ab eo tamen diversum: racemis bracteatis, pedicellis longioribus et crassioribus, fructu majori, nuculis disco vix echinulatis margine membrana lata inflexa ciliis longis glochidiatis donata obsitis. — Arabia: In distr. Harara (Kamso).
8. Linaria Musili Vel., l. c., p. 6. —- Suffruticosa, glabra, in ramos fere pedales spinescentes lignosos numerosos divisa, ramis hornotinis tenuibus rigidis virentibus subpedalibus in ramulos paucifloros patule divisis foliis minutis rigidiusculis tenuiter linearibus obsitis, bracteis minutis linearibus, floribus tenuiter pedicellatis, calycis laciniis lanceo- lato-acuminatis virentibus hyalino-marginatis crebre glandulosis, corolla lutea longe tenuiter calcarata, capsula ovata calycem adaequanti apice dentibus dehiscenti, seminibus angulatis scrobiculato-verrucosis. — Folia 1 em longa, 1 mm lata, corolla cum calcari 2 cm longa, capsula 5 X 4 mm. Species in sectionem Linariastrum Chav. spectans, sed nulli notae arctius affinis. — Arabia: In distr. el Waroko.
9. Plantago Gintlü Vel., l. c., p. 7. — Annua tota molliter sparse patule pilosa, acaulis foliis lanceolatis et lineari-lanceolatis acutis tri- nerviis integris in petiolum sensim angustatis, pedunculis tenuibus folio brevioribus, spieis ovato-globosis omnino glabris, bracteis ovato-orbicu- latis cucullatis dorso virentibus caeterum late hyalinis calycem aequanti- bus, calycis laciniis ovato-rotundis dorso virenti-carinatis caeterum mem- branaceis, corollae lobis lanceolatis acutis, capsula disperma calyce duplo
16 Vermischte neue Diagnosen,
longiori, seminibus magnis oblongis cymbaeformibus latissime mem- branaceo-marginatis (semen ipse ergo lineare intus carinatum). — Affinis P. amplexicauli Cav., cujus habet habitum, sed flores evidenter majores, plantula minor, capsula 8—10 mm longa, semen 6X3 mm. Semina P. amplexicaulis sunt minora anguste alata. P. Boissieri Hsskn. Bornm. comparanda esset, sed in diagnosi capsula seminaque non describuntur, — Arabia: In districtu Sowwan, Resad. (Schluss folgt.)
VII. Vermisehte neue Diagnosen.
l*. Artemisia nitida Bert. var. Timanensis A. Wolfert in Verh. zool.- bot. Ges, LXI (1911), p. 298. — Wurzel ein- bis mehrkópfig, primäre Achse ungefähr 25—45 cm hoch, aus bogigem Grunde aufstrebend, unten schwach behaart, gelblichgrün, oben seidenhaarig weissgrau, zu- meist traubig-ästig, oft fast rutenfórmig, seltener einfach traubig, mit einer einfachen Traube endigend. — Blütenkópfchen fast kugelig, gestielt und überhángend, 3—6 mm im Durchmesser, beiläufig um die Hälfte kleiner wie bei der typischen Form, zahlreich, bis zu 75, aber auch bis 150 und darüber. Blüten gelb, nach an 25 Köpfchen verschiedener Exemplare vorgenommenen Untersuchungen zwischen 20 und 33 vari- ierend, im Mittel mithin 26-blütig; Blüttchen des Hauptkelches filzig, ei- förmig-länglich, am Rande trockenhäutig, niemals ins Rötliche spielend; Blütenlager zottig. — Blätter beiderseits dicht seidenhaarig weissgrau, die unteren gestielt, dreiteilig-vielspaltig, mit sehr feinen, linealisch-lan- zettlichen, bis 15 mm langen, selten über 1 mm breiten Zipfelcben, die oberen und blütenständigen sitzend, fiederspaltig, oberste Floralblätter stets ungeteilt. — Blätter der unfruchtbaren Stengel dicht rasig-rosettig, an der Basis des Blattstieles der spärlichen Behaarung wegen oft auf- fallend gelblichgrün, im übrigen wie die der blütentragenden Stengel silbergrau seidenhaarig. — Die oft zahlreichen, bis zu 16 sekundären Achsen aufrecht abstehend, mitunter zurückgekrümmt, bis 0,22 m und darüber lang, ein- bis vielkôpfig. — Die ganze Pflanze von starkem, eigenartig aromatischem Geruche. — Karnische Alpen: Am Fusse des Pizzo di Timan, 1000— 1500 m.
Von Artemisia nitida Bert. mithin durch meistens sehr astige und daher reichképfigere Infloreszenzen mit beinahe um die Hälfte kleineren, eine etwas grössere Blütenzahl aufweisenden, niemals ins Rötliche ziehenden Köpfchen, etwas feinere Laubteilung, höheren, zumeist buschenweisen Wuchs und einer durch diese Merkmale bedingte andere Tracht sowie durch einen weit niedrigeren Standort und einen spezifisch aromatischen Geruch verschieden,
2*. Anemone Pulsatilla L. var. gotlandica K, Johansson in Sv. Bot. Tidskr, VI (1912), p. 8, fig. 2. — Caule robustiore elatiore, laciniis foliorum latioribus linearibus v. lineari-lanceolàtis usque lanceolato-ob- longis, flore involuerum cito superante, perigonio brevius campanulato usque hemisphaerico violaceo v. azureo-violaceo, tepalis ovato-oblongis v. subovatis a forma primaria devians, — Gotlandia, paroec. Ardre, in loco calcareo-petroso ,hüllmark* dicto.
Repertorium sperierum novarum regni vegetabilis.
No. 348/349 | x Kl. Band E September 1 i913
Repertorium Éuropatum rt ORIENTE Herausgegeben von Prof. Dr. ff. Fedde.
No. 23 I. Band No. 2/3
VILL. Viola Riviniana x stagnina (Viola Najadum) K. Wein, nov. hybr. Von K. Wein.
(Originaldiagnose.)
Rhizoma sine rosulas steriles. Caulis erectis, circiter 0,20 m altis. Folia ad basim + cordata vel truncata, oblongo-cordata, versus apicem + longe acuminata, petiolis alatis. Stipulae foliorum mediorum fere 1/,—3/g plo longae quam petioli; stipulae foliorum superiorum paene lon- giore quam petioli. Flores mediocres, steriles; petala dilute coerulea. Calcar subalbus, distincte deorsum curvatus, duplo longiore quam appen- dices calycis.
Flora des Harzes: Am Nixsee bei Nixei mit háufiger V. stagnina, V. canina X stagnina; V. Riviniana seltener.
Die Auffindung der Hybride zwischen V. Riviniana und V. stagnina konnte nur eine Frage der Zeit sein, da die Kreuzung der mit V. stagnina verwandten V. pumila mit V. Riviniana schon seit einem Vierteljahr- hundert durch die Forschungen von Murbeck (vgl. Bot. Notiser, 1887, p. 187) bekannt geworden ist.
Die Uppigkeit der Pflanze lässt sie sofort als Hybride erkennen. Die Blüten vertrocknen, ohne dass es zu einem Fruchtansatz kommt.
Von V. Riviniana lässt sich V. Najadum auf den ersten Blick durch die fehlende grundstündige Blattrosette, die verlängerten, am Grunde mitunter fast gestutzten Blätter, die grösseren oberen Nebenblätter, die kleinere Korolle und den gekrümmten Sporn unterscheiden. Von V, stagnina weicht V. Najadum durch breitere, am Grunde meist tiefer herz- förmige Blätter, viel kürzere Nebenblätter, grössere hellblaue Petalen und längeren Sporn ab.
Ist so die Unterscheidung der V. Najadum von den beiden Eltern
leicht, so ist es schwieriger, sie von anderen morphologisch ähnlichen
Repertorium specierum novarum. XIII. (23. VIII. 1913.) 9
18 K. Wein: Viola Riviniana X stagnina (Viola Najadum),
Hybriden aus dem bastardwütigen Geschlechte der Veilchen getrennt zu halten. Das wäre zunächst die bekannte und verbreitete V. canina X Riviniana. Von dieser lässt sich V. Najadum leicht durch die nach der Spitze zu + lang verschmälerten Blätter, die grösseren oberen Stipularen, die kleinere Korolle und den gekrümmten Sporn unterscheiden. Dann würde V. canina X stagnina in Frage zu ziehen sein. Diese Hybride kommt auch bei Nixei vor, ist dort von W. Becker zuerst nachgewiesen und auch von mir beobachtet worden. Gegenüber dieser Kreuzung ist V. Najadum sofort durch breitere Blatter und dunklere Petalen kenntlich.
Dass nicht etwa die mit V. Riviniana nahe verwandte V. silvestris bei der Erzeugung der V. Najadwm beteiligt ist, geht aus der Farbe des Spornes hervor.
Dass V. Riviniana X stagnina sich bis jetzt den Blicken aller Forscher, die sich um die Kenntnis der Gattung bemühten — es seien Neuman, Murbeck, Wiesbaur und besonders W. Becker genannt — hat ent- ziehen können, hängt sicher damit zusammen, dass infolge der ver- schiedenen Standortsansprüche, die von den beiden Eltern gemacht werden (V. Riviniana bewohnt Wälder und Gebüsche, V. stagnina da- gegen Sumpfwiesen), sich nur sehr selten Gelegenheit zur Entstehung der Kreuzung finden dürfte. Bei Nixei tritt jedoch der Wald bis auf eine unbedeutende Entfernung an die übrigens nicht sumpfige Wiese heran und ebenso findet sich V. stagnina bis nahe an den Rand des Waldes vorgeschoben. Ausserdem bildete die Trias!) V. stagnina, V. pu- mila und V. elatior bis in die neuere Zeit, wo die Untersuchungen von L. Gerstlauer und W. Becker die wünschenswerte Klarheit hinein- brachten, eine crux für jeden Floristen, dem es nicht móglich war, ein- gehende Literatur- und Herbarstudien zu betreiben.
Ohne Zweifel ist das Vorkommen der V. stagnina bei Nixei auch in pflanzengeographischer Hinsicht sehr bemerkenswert. Mit Rücksicht darauf wurde wegen des Auftretens der V. Riviniana X stagnina am Nixsee für die Hybride die Bezeichnung V. Najadum gewählt.
Nordhausen, den 6. August 1913.
1) Nach den neuerlichen Untersuchungen von Gerstlauer (vgl. Mitteil. Bayr. Bot. Gesellsch., III, 1913, p. 23ff.) hat als vierte Art in diesem Bunde noch V. Schultzii Billot zu gelten.
K. Wein: Poa compressa X palustris (P. Fossae-rusticorum). 19
IX. Poa compressa x palustris (P. Fossae-rusticorum) | K. Wein, nov. hybr. Von K. Wein.
(Originaldiagnose.)
Rhizoma stolonis paulum elongatis emittens. Culmi deorsum saepe ramosis, e base procumbente ascendentes, circiter 0,25—0,50 m alti, usque ad nodum foliorum superiorum distincter, sursum le- viter compressi. Folia vaginis laevibus laminisque angustis paulatim acuminatis. Ligula producta acuta, fere 8 mm longa. Panicula plurimum multispieulata, oblonga, inter anthesem patula. Rami valde scabri. Spiculae plerumque satis magnae, 3—5 mm longae, plerumque subflavae. Glumae lanceolatae, acutae. Paleae lanceolata, obtusius- culae, ad dorsum ad marginemque usque ad dimidium sericeo- pilosae.
Flora des Harzes: In dem trockenliegenden ,Bauerngraben* bei Agnesdorf (Südharz) und am Nordufer des Kunstteiches bei Wettelrode (Südostharz); an beiden Stellen mit den häufigen Eltern.
Die Auffindung der Hybride zwischen P. compressa und P. palustris konnte nur eine Frage der Zeit sein, da die Kreuzung zwischen P. com- pressa und der mit P. palustris nahe verwandten P. nemoralis bereits im Jahre 1892 durch Gerhardt (vgl. Deutsche Bot. Monatsschr., X, 1892, p. 152) als P. Figerti beschrieben worden war.
Wie P. Figerti, die übrigens an einer ganzen Reihe Lokalitäten der Harzflora (Obersdorf, Riestedt, Lengefeld, Wippra, Biesenrode, Dieters- dorf, Rottleberode u. a.) von mir festgestellt worden ist, sehr an P. nemoralis erinnert, so kommt P. Fossae-rusticorum der P. palustris nahe. Sie unterscheidet sich von ihr durch längere Ausläufer, wenigstens unterwürts deutlich zusammengedrückten Stengel und stumpfere Deck- spelzen. P, compressa gegenüber ist P. Fossae-rusticorum durch die unterwürts verzweigten Stengel, das verlängerte, spitze Blatthäutchen, den Bau der Rispe, die grösseren Ährchen und die behaarten Deckspelzen leicht kenntlich.
Von P. Figerti weicht P. Fossae-rusticorum durch unterwärts ver- zweigte Stengel, gróssere Ährchen und besonders durch die verlängerte, spitze (nicht kurze und gestutzte) Ligula ab.
Nordhausen, den 11. August 1913.
20 Friedrich Fedde.
X. Friedrich Fedde, Fumaria paradoxa Pugsley nov. spec. und der gute Ton.
(Originalmitteilung.)
Wenn ich die folgenden Zeilen zu Papier bringe, so geschieht dies nicht, weil ich glaube, dass Fumaria paradoxa, die von H. W. Pugsley im Supplement p. 33 zum Journal of Botany L, no. 592, April 1912, als neue Art aufgestellt wurde, keine gute Art sei; ich kann diese Frage erst beantworten, wenn ich die Gattung Fumaria durchgearbeitet haben werde; gegenwartig bin ich mit der recht zeitraubenden Bearbeitung der Gattung Corydalis beschüftigt, was mich bei meiner beschrünkten Zeit wohl noch einige Jahre kosten wird.
Was mich stórt, ist der eigenartige Ton den Mr. Pugsley in einer Fussnote zu seiner Beschreibung von F. paradoxa in Journ. of Bot. suppl, p. 35, anschlägt. Er schreibt: „Since the above account of this plant was written, statements have appeared in the Reports of the two Botanical Exchange Clubs that is has been identified by Professors Schinz, Ascherson, and Grübner, and by Dr. Fedde, as Fumaria major Badarro — a determination which leads me to think that these botanists can never have really examined it“. Es ist doch wohl ein starkes Stück, vier Botanikern, darunter dreien, die wohl gegenwartig als die besten Kenner der europüischen Flora anzusprechen sind, bzw., da Ascherson inzwischen leider verstorben ist, waren, einen solchen Vorwurf der Nachlässigkeit und Leichtfertigkeit zu machen. Sogar im eigenen Vaterlande des Autors hat der Ton unangenehm berührt, wie aus einem mir vorliegenden Schreiben aus England hervorgeht. Selbst wenn ein schwerer Irrtum hier vorlüge, würe noch lange kein Grund zu solchen gróblichen Unterstellungen vorhanden. Wollte ich alle die falschen und zum Teil geradezu widersinnigen Bestimmungen zusammen- stellen, die mir bei der Durchsicht der Papaveroideae von etwa 90 Her- barien aufgefallen sind und die von zum Teil recht bedeutenden Syste- matikern und Floristen des In- und Auslandes, sowohl lebenden wie schon lüngst verstorbenen, ausgeführt worden sind, so kónnte ich eine recht nette Blütenlese zusammenstellen und, wenn es mir Spass machte, mit einigen hümischen Anremplungen und Ausfällen würzen. Ich meine aber, das ist nicht Sache des Monographen; der hat nämlich auf Grund seiner langjährigen und eingehenden Erfahrungen „sine ira ac studio“ Klarheit zu schaffen, muss dabei aber immer des Umstandes eingedenk bleiben, dass auch er sich leicht täuschen kann und dass es sich bei den modernen Arten- und Formenspaltereien oft nur um rein 'persön- liche Ansichten handelt, die zum Teil gar nicht bewiesen werden können, zum Teil sich auch nur durch Aufbewahrung des Untersuchungsmaterials festlegen lassen, da Beschreibungen, ja selbst Zeichnungen die winzigen, zum Teil wohl auch nur durch die Standortsverhältnisse bedingten
Fumaria paradoxa Pugsley nov. spec. und der gute Ton. 21
Unterscheidungsmerkmale kaum in für Laien verständlicher Weise
wiedergeben. Ich gebe indessen zu, dass es im vorliegenden Falle nicht ganz so
sehlimm ist. Immerhin möchte ich doch dem Grunde des Irrtums nach-
gehen. Als ich vor längerer Zeit die fragliche Fumaria vorgelegt bekam,
weigerte ich mich zunächst ganz energisch, irgend ein Urteil abzugeben, da ich davon noch nicht genügend verstände; ich meine nämlich, dass man erst nach genauer Durcharbeitung des gesamten Materials einer Gattung kritische Bemerkungen machen darf. Schliesslich liess ich mich aber doch überreden und verglich das eingesandte Material der F. para- doxa mit dem Material des Kgl. Bot. Museums zu Dahlem, wobei ich zu dem Resultate kam, dass wohl eine neue Art nicht vorliegen dürfte und man es wohl mit F. major Badarro zu tun hätte. Das Badarrosche Original stand mir nicht zur Verfügung; ich musste mich also an die anderen vorhandenen Spannbogen halten, unter denen natürlich, wie ich das bei den Papaveraceae lingst gewohnt bin, sich die verschiedensten Formen als F. major bestimmt zusammen fanden.
Bei der genauen Analyse aller dieser Formen, die noch durch In- serenden aus dem Herb, Heldreieh vermehrt wurden, habe ich nun eine solche Menge von Abweichungen von dem Typus der F. major und Übergänge nach den Merkmalen von F, paradoxa gefunden, dass man wohl vom Standpunkte eines Monographen jenes Versehen der drei ge- nannten Floristen und meiner Wenigkeit entschuldigen kann; ob es sich aber wirklich um ein Versehen handelt, kann ich heute jedenfalls noch nieht entscheiden. Sicherlich findet ein Fluktuieren der Merkmale in jeder Richtung hin statt, auch in der Form der unteren Blumenblätter, der Länge der Blütentragblütter im Verhältnisse zum Blütenstiele und der Zühnung der Kelchblütter. Auch muss ich Mr. Pugsley den Vor- wurf machen, dass er die Merkmale in der englisch geschriebenen Ver- gleichungstabelle zwischen F, major und F. paradoxa viel bestimmter gefasst hat, als in der eigentlichen lateinischen Originalbeschreibung von F. paradoxa, wo er sich im allgemeinen viel vorsichtiger ausdrückt. So z. B. „plus minusve robusta“ und „less robust“; „sepala . . . . integrius- cula vel basi paucidentata^ und „sepals . . . subentire“; „petalo su- periore . . . plerumque subacuto apiculatove* und „with subacute... petal*; „Fructus mediocres aut majusculi^ und „fruit of moderate size“ usw. Es liegt mir fern, dabei eine Absicht des Autors zu ver: muten; so etwas kommt ganz von selbst im Bestreben, die Gegensiitze hervorzuheben; es entspricht aber nicht den natürlichen Tatsachen, die leider gerade bei den Papaveraceen in recht schwankenden und variierenden Merkmalen bestehen. Auch scheint mir gerade dieser Fall wieder einmal zu zeigen, wie wichtig der weitere Gebrauch der latei- nischen Sprache mit ihren genau festliegenden Ausdrücken für Dia-
gnosen ist. Was nun noch endlich die Bemerkung betrifft, F. paradoxa gehöre
zur Subsektion Mediae, wührend F. major ein typischer Vertreter der
99 J. Velenovsky.
Agrariae wäre, wodurch Unkundigen offenbar der etwaige Irrtum der vier Botaniker als besonders bedauerlich hingestellt werden soll, so ist dies ziemlich belanglos. Die Akten über die Umgrenzung von Mediae und Agrariae und ihren natürlichen Wert sind noch lange nicht ge- schlossen.
Indessen soll mich meine vorstehende Zurückweisung nicht davon abhalten, Mr. Pugsley für seine eingehenden und interessanten Unter- suchungen betreffend die britischen Fumarien zu danken; ich gebe mich sogar der Hoffnung hin, dass bis zum Beginn meiner Fumarienbearbeitung noch manche wichtige Forschungsergebnisse Mr. Pugsleys meine Arbeit erleichtern werden.
Dahlem, den 22, Juli 1918.
XI. J. Velenovsky, Plantae arabicae Musilianae novae. II. (Ex.: Sitzb. K. Böhm. Ges. Wiss., 1911, XI, p. 1— 17.)
(Schluss.)
10. Hyoscyamus arabicus Vel., l. c., p. 7. — Annuus, villoso-viscosus, caulibus tenuibus a basi in ramos longos foliosos divisis, foliis inferiori- bus ovatis dentatis petiolatis ovato-trigonis acute sinuato-dentatis, mediis brevius petiolatis ovatis dentatis vel subintegris, floralibus elliptico- rhombeis in petiolum brevissimum attenuatis integris acutis flores adae- quantibus, spicis strictis praelongis densifloris, floribus subsessilibus parvis, corollis flavis calycem parum excedentibus lobis valde inaequali- bus bilabiatis, calycis fructiferi membranacei campanulati ore sensim dilatati medio non constricti dentibus late triangularibus non pungenti- . bus. — Caules pedales et ultra, folia inferiora 4X 3 cm, floralia 2 cm— 12 mm, calyx fructifer Di cm longus ore 1 cm latus. — Affinis H. pu- sillo L., qui foliis angustioribus, calyce majori latius expanso rigido lobis spinoso-pungentibus differt. Corollis minutis inter omnes notabilis. — Arabia: In distr. Kasr el Hev, Bené.
11. Scorzonera Musili Vel., 1. e p. 8. — Perennis (radice?), tota ad- presse canescens, caule pedali et ultra iteratim dichotomo-diviso ramo- sissimo folioso, ramis capitulis longe pedunculatis terminatis, foliis in- ferioribus tenuiter linearibus plieatis, caulinis similibus sed brevioribus, involucri canescentis phyllis imbricatis, externis duplo brevioribus lanceo- latis subulatis et apice saepe recurvis, interioribus lineari-lanceolatis sensim acuminatis, flosculis luteis involucrum parum excedentibus, acheniis (juvenilibus) glabris sulcatis, pappi rufescentis achenio longioris
setis paucis ad medium plumosis superne scabris. — Folia 6—15 cm X 2 mm, capitula 1!/ cm longa et 5 —6 mm lata. — Florens, juvenilis, sine tota radice collecta. Ex affin. S. intricatae Boiss. — Arabia: In distr.
Nefud, Taluk el Mti.
Plantae arabicae Musilianae novae. II. 23
12. Centaurea epapposa Vel, |. c., p. 9. — Perennis, tota araneoso- canescens, radice crassa caespitose pluricauli, caulibus crebre foliosis erectis vel ascendentibus subpedalibus a basi parce ramosis, ramis mono- cephalis, foliis radicalibus simpliciter pinnati-lobatis, caulinis sessilibus simpliciter pinnatifidis, laciniis linearibus, summis linearibus spinuloso- dentatis, foliis et laciniis spinula brevi terminatis, capitulis non invo- lucratis oblongo-ovatis, phyllis virentibus in spinam longam flavidam basi complanatam et passim spinulis binis auctam abeuntibus, flosculis paucis haud radiantibus luteis, pappo nullo, achenio subcompresso laevi glabro, hilo laterali. — Involucrum 12—14 mm longum, 8—10 mm latum, spinae phyllorum 2—2!/, em. Species cum nulla nota affinis meoque sensu sectionem propriam sistens, quae foliis aequaliter pinnatifidis la- ciniis spinuliferis, radice perenni, phyllis involucri in spinam simplicem abeuntibus, acheniis calvis, floribus eradiatis flavis definienda esset. — Arabia: In districtu Hamad, Harsaf.
13. Centaurea camelorum Vel, l. c, p. 9. — Perennis, tota lanugi- noso-canescens, radice crassa caespitoso-pluricauli, caulibus pedalibus divaricatim dumuloso-ramosissimis, ramis tenuibus monocephalis foliosis, folis radicalibus runcinatim pinnati-lobatis lobis triangularibus, caulinis linearibus lobato-dentatis, rameis linearibus integris vel crispule sub- dentatis, capitulis mediocribus ovatis pannosis, phyllis coriaceis in spi- nam subrecurvam aequilongam abeuntibus basi membrana fusca in cilias paucas lacerata breviter decurrentibus, flosculis pallidis, corollis extus valde nitido-glandulosis, acheniis compressis laevibus calvis (epap- posis). — Involucrum 10—12 mm longum, basi 8—10 mm latum. Ex affinitate C. dumulosae Boiss. sectionis Acrolophus Cass. — Arabia: In districtu as Sow wan, Brukau.
14. Centaurea Musili Vel., 1. c., p. 9. — Annua, tota araneoso-tomen- tosa, caule saepius simplici capitulo unico subsessili terminato interdum- que ramis lateralibus 2—4 nis erectis 10—20 cm longis foliosis capitula 1—2na gerentibus superato, foliis radicalibus longis petiolatis oblongo- lanceolatis leviter undulato-denticulatis, caulinis inferioribus breviter petio- latis, superioribus subsessilibus ellipticis minute denticulatis vel sub- integris dentibus et apice mucronatis, involucri ovati araneosi phyllis late ovatis coriaceis apice abrupte spina longa straminea tenui aequi- longa vel longiori spinulis lateralibus utrinque 2—3nis instructa ter- minatis, flosculis flavis, achenio laevi nitido pappo albido aequilongo coronato. — Folia radicalia cum petiolo 3—4 cm longa et 8—10 mm lata caulina 11/—2 cm longa et 1 cm lata, involucrum 1!/, cm X 10— 12 mm, spinae 1—1!/, cm longae, achenium 3 mm. — Ex affinitate C. aegyptiacae L. e sectione Mesocentron Boiss., sed ab omnibus notis foliis non deeurrentibus insignis. — Arabia: In distr, el Lobbo, Amrar.
15. Centaurea arabica Vel, l. c. p. 10. — Annua, virens, parce araneoso-villosa, caule a basi pluries dichotome ramoso, ramis procum- bentibus vel suberectis foliosis capitulo terminatis, capitulis saepe pluri- bus ad basin caulis aggregatis, foliis radicalibus pinnati-lobatis, caulinis ob-
24 J. Velenovsky.
longis undulato-lobatis alatim decurrentibus, decurrentiis autem internodio brevioribus, capitulis ovatis virenti-flavescentibus parce araneosis, phyllis coriaceis ovato-oblongis in spinam validam rectam longam nitido-luteam utrinque spinulis 3—4nis donatam abeuntibus, internis appendice sca- riosa, rotunda terminatis, floribus luteis, achenio nitido fusco aequaliter lineari pappo fuscescenti aequilongo coronato. — Habitus et affinitas e. solstilialis L., sed minor, capitula aequimagna; proxime accedit ad C. sinaicam DC. rubrifloram. Spinae 3 cm longae, basi 1—1!/, mm latae, achenia 21/, X 1 mm. — Arabia: In distr. el Marsad, Mrara.
16. Matricaria arabica Vel, l. c., p. 10. — Annua, habitu similis et affinis M. aureae L., sed omnibus partibus major robustior, partibus ju- venilibus crispule puberula, laciniis foliorum latioribus, capitulis majori- bus, disco breviter hemisphaerico, acheniis dimidio majoribus totis laevi- bus teretibus (non costatis, non carinatis), pappi auricula integra (non lobata). — Arabia: El Sow wan, Hlew a).
17. Anthemis arabica Vel, l. c, p. 11. — Annua (an etiam peren- nans?), glauco-virens, plus minusve tomentoso-canescens, habitu dimen- sionibusque nec non affinitate proxime ad A. arvensem L. accedens, sed diversa: capitulis minoribus, receptaculo hemisphaerico, acheniis minori- bus obconicis incurvis angulatis apice acute truncatis sed ecoronatis striatis et tuberculatis fuscis basi tubi corollini inflata magna fusca glo- bosa fere aequilonga coronatis. — Arabia: In distr. Mil, Erbijan.
18. Pyrethrum Musili Vel. 1. c., p. 11. — Perenne, pluricaule, totum adpresse cano-tomentosum, foliis tantum paulis per virentibus, caulibus rigidis erectis medio in ramos strictos laterales corymbis 5—10cephalis terminatos divisis corymbo majori 20—26cephalo terminatis foliosis, foliis caulinis linearibus rigidiusculis obtusis sessilibus margine minute et dense crenulatis minute punctatis, rameis diminutis ovato-oblongis, capi- tulis oblongis subsessilibus vel pedunculo subaequilongo suffultis, in- volucri phyllis externis minutis linearibus ad pedunculum descendenti- bus, mediis oblongis virentibus obtusis carinatis, internis lineari-oblongis apice obtuso-scariosis, flosculis luteis numerosis minimis, ligulis nullis. — Caules 1—2pedales, folia caulina l/4—2 cm X 5 mm, capitula 6—8 X 4 mm. Planta valde aromatica. Affinitas mihi haud clara est, meo sensu fortasse ad P. Balsamitam foliis similiter crenulatis sed non laci- niatis accedens. Folia radicalia et achenia in nostris speciminibus non adsunt, — Arabia: Distr. el Hamad, Kejsum.
19. Asteriscus arabicus Vel., 1. C., p. 11. — Suffruticosus, dumulosus, multiramosus, lignosus, pedalis et ultra, ramis adpresse cano-lanuginosis sparse foliatis, foliis viridibus glabris (non glandulosis) linearibus in- tegris vel margine 1—2denticulatis basi auriculato-sagittata sessilibus, ramis hornotinis tenuibus virentibus minute bracteatis capitulis solitariis pedunculatis terminatis, capitulis ovatis, involucri glabri phyllis pluri- serialibus imbricatis ab externis ad intima sensim auctis oblongo-lineari- bus acutis coriaceo-virentibus vel fuscis parte superiori patentibus in paleas disci sensim abeuntibus, paleis oblongis flores amplectentibus,
Plantae arabicae Musilianae novae. II. 25
floribus flavis, externis ligulatis femineis, ligula parum excedenti triden- tata, caeteris tubulosis 5dentatis hermaphroditis, antheris sagittatis, achenio (juvenili) epapposo. — Capitula 8—9 mm longa, phylla 1— 1! mm lata, folia 1!/J cm X 2 mm. — Planta quoad positionem syste- maticam hactenus dubia, flores nempe haud perfecte evoluti sunt fructus- que vulgo desunt. Notae plurimae, quas e speciminibus eruere potui, ad affinitatem Buphtalmearum pertinent, sed nullum genus earum accu- rate cum nostra planta convenit. Quam ob rem eam provisorie ad Asteriscum collocavi. Si uti novum genus apparebit, ferrat nomen collec- toris Musilia. — Arabia: In districtu Nefud, Arfec.
20. Matthiola arabica Vel., ]. c., p. 12. — Annua, adpresse canescens, caule erecto simplici vel ramoso folioso pedali, foliis elliptico-oblongis linearibusque integris, floribus subsessilibus, calyce ! cm longo, petalis luteis linearibus longe exsertis, siliqua tenuissima tereti 5 -6 cm longa pubescenti stigmate conico sensim attenuato terminata. — Arabia: In distr. Nefud, Hemhem. Spectat in affinitatem M. chenopodifoliae F. M. persieae.
21. Alyssum Anamense Vel., l. c., p. 12. — Affine et simile A. argenteo Wittm., sed dignoscitur ramis fructiferis non arcuato-corymbosis sed an- gulo recto patentibus inter se remotis simplicibus vel parum decom- positis, pedicellis silieulam aequantibus crassioribus racemos elongatos formantibus, stylo siliculam subaequanti. Possideo tantum specimina fruetifera. — Arabia: In distr. Abar Ikuk, Anama.
22. Alyssum Museli Vel., |. c., p. 13. — Annuum, pube stellata molli canum, 10—20 em altum, stricte ramosum, foliosum, foliis oblongo-spathu- latis (1—3 cm longis), floribus minimis (1 mm), petalis pallide flavis ca- lycem vix excedentibus, racemis fructiferis valde elongatis, pedicellis fructum-dimidium aequantibus horizontalibus, calyce cito caduco, siliculis 5 mm diam. fere orbiculatis, glabris, stylo quartam partem siliculae attin- genti. — Ex affinitate A. minuti Schl, minimi W. et Smyrnaei Cam. floribus perpusillis, silieulis sat magnis orbiculatis glabris calyce orbatis insigne. — Arabia: In distr. Harara et Wudijan, Drejhme et Zerko.
23. Barbarea arabica Vel, l. c., p. 13. — Annua, glabra, ad medium nervum foliorum basalium tantum ciliata, caule simplici folioso apice stricte ramoso 10—15 cm alto, foliis imis petiolatis rosulantibus run- cinatis, caulinis sessilibus triangularibus subintegris profunde hastato- amplectentibus, ramis in racemum multiflorum abeuntibus, floribus minutis (2 mm longis) strictis pedicello duplo longiori suffultis, petalis luteis integris cuneatis calycem dimidio excedentibus, siliqua elongata. — Habitu quidem Barbareis notis similis, sed minuta, annua. Siliquae nondum evolutae, — Arabia: In distr. el Howra, Saffara.
24. Malcolmia nefudica Vel. 1l. c., p. 13. — Annua, adpresse stellato- puberula, a basi longe ramosa, foliis tenuiter linearibus obtusis canali- culatis integris, racemis paucifloris, pedicellis calycem subaequantibus, petalis obovato-oblongis calyce sesquilongioribus roseis, siliqua com- pressa 1!/j—2 cm longa 2 mm lata, valvis cito dehiscentibus, septo
26 J. Velenovsky.
fascia lata percurso, rostro tenui a siliqua valde distincto 1 mm longo apice retuso acuto. — Plantula 10—15 cm alta, calyx 8 mm, folia 3— 5 cm X 1 mm. — Est Malcolmia e sectione Sisymbrioideae Boiss., sed nulli notae similis nec affinis. — Arabia: In desertis arenosis districtus Hawra, Nefud, Tarbo late obvia.
25. Malcolmia Musili Vel. l, c., p. 13. — Annua, praeter inflores- centiam patule pilosam glabra, caule crassiusculo a basi ramoso folioso, folis omnibus petiolatis oblongo-cuneatis carnosulis obtuse repando- sinuatis, racemis densi- et multifloris, pedicellis calyce brevioribus, ca- lyce valde bisaccato, petalis roseis calyce sesquilongioribus obovatis in- tegris, siliqua subtereti breviter stipitata rostro distincto acuto instructa, septo non fasciato enervi, — Planta 15—25 cm alta, folia 5 em longa Ui cm lata, calyx 1 cm longus. Spectat ad sectionem Eumalcolmia Boiss. — Arabia: In desertis distr. el Hawra, Hzamo, el Bwejbijje, az Jerka.
26. Malcolmia arabica Vel, l. c, p. 14. — Annua, patule sparse stri- gosa (pilis simplicibus), caule simplici (5—10 cm) folioso, foliis inferiori- bus petiolatis obovato- cuneatis repando-dentatis, pedicellis calycem aequantibus, calyce (8 mm) non bisaccato longe piloso, petalis obovatis integris roseis longe unguiculatis calyce 3 plo longioribus (11/ cm), stig- mate obtuso, capsula (non adulta) 3 em longa et 1!/J, mm lata. — Spe- cimina pauca mihi adjacent florentia sine fructu maturo. — Spectat in sectionem Rigidae Boiss. ad affinitatem M. Bungei Boiss. — Arabia: In distr. el Hawra, Hzama.
27. Tephrosia Musili Vel., 1. c., p. 14. — Adpresse canescens, basi suffrutescens, ramis erectis valde ramulosis foliosisque racemo longo multifloro terminatis, foliis 5 - 8jugis longe petiolatis erectis impari- pinnatis, foliolis duriusculis obovatis inter se remotis utrinque canis, stipulis pavis brevibus rigidis subulatis, pedicellis calyce brevioribus bracteis linearibus paulo longioribus suffultis, calyce late campanulato bilabiato, dentibus tribus triangulari-lanceolatis tubum adaequantibus, binis brevioribus triangularibus, corolla pallide flava tubo triplo longiore, petalis omnibus extus valde longe pilosis, vexillo alas parum superanti,
leguminibus linearibus adpresse hirtis, — Suffrutices 1—3pedales, folia superiora 15—20 cm longa, foliola 1—1!/ em X 6—10 mm, totus flos sine pedicello 1!/, em, racemus 20—30 cm. — Species in Oriente hac-
tenus notis nec similis nec affinis, typum novum exhibens. — Arabia: In districtu el Lobbo, prope Esbet el Gerw.
28. Astragalus macrobotrys Bge. var. camelorum Vel, L c, p. Ib. — Foliola in folio multo longiori longiusque petiolato remotiora angustiora linearia utrinque adpresse cana, calyce nigricanti. — Arabia: El Labbe, Metnan.
29. Astragalus Kofensis Vel., l. c., p. 15. —- Annuus, proxime affinis et similis A. ¢ribuloidi Del. et A. filicauli Cam., a primo legumine semi- lunari-arcuato, a posteriori capitulis paucifloris breviter pedunculatis, ca-
Plantae arabicae Musilianae nova. II. yi
lyce non nigro-piloso, ab utroque foliolis lanceolatis acutis diftert. — Arabia: In distr. Harara, Kofe.
30. Prangos arabica Vel., l. c., p. 15. — Affinis omnino P. odontop- terae Boiss, et P. Szowitzii Boiss. persicis, sed dignoscitur radiis 10— 15nis valde elongatis, petalis extus rubellis hirtis margine pallidis. Planta a basi ramosa, pedalis, tota crispule villosa, radix crassa simplex, caulis basi vaginis siccis annorum praecedentium fibrosis vestita. "lantum in statu florenti collecta, ulterius ergo observanda meliusque describenda. — Arabia: In distr. el Wudijan, Gezar.
31. Scorodosma arabica Vel, l. c., p. 15. — Perenne, caule pedali et bipedali crasso sparse puberulo vel glabro in inflorescentiam oblongam compositam a medio diviso folioso dense striato basi fibris densis capil- laribus vestito, foliis ambitu rotundatis cinereo-puberulis vaginis amplis coriaceis insidentibus tripinnatisectis segmentis ultimis oblongis inciso- dentatis decurrentibus, foliis superioribus ad vaginas inflatas reductis, umbellis terminalibus subsessilibus, caeteris lateralibus breviter pedun- ‘culatis valde densifloris fere globosis, radiis 15—20 nis puberulis, pedi- cellis florum sat elongatis, petalis unacum staminibus aureis. — Caulis 1 cm diam., folia 10—15 cm diam., segmenta ultima 2-3 mm lata, um- bella 3 cm lata. — Certe Scorodosma, sed cum nulla (persica) identica, in statu florenti. — Arabia: In distr. Harara, Mharut, el Wudijan.
32. Haplophyllum rubrum Vel, l. c, p. 16. — Perenne, pluricaule, caulibus glaucis rigidis pedalibus foliosis simplicibus apice tantum in in- florescentiam sat paucifloram corymbose divisis unacum foliis patuie crispule puberulis superne glabris vix glandulosis, foliis oblongo-lanceo- latis integris subacutis planis in petiolum brevem attenuatis glandulis magnis patelliformibus obsitis glaucescentibus, superioribus linearibus, cymis arcuatis, floribus longius pedicellatis, sepalis ovatis obtusis glabris virentibus margine membranaceis, petalis calyce quadruplo longioribus oblongis obtusis in unguem attenuatis subtus pallidis supra rubris, fila- mentis basi alte connatis, ovario grosse glanduloso-tuberculato, loculis biovulatis apice non appendiculatis. — Proportionibus et habitu A. tuber- culatum Forsk. revocans, sed notis indicatis praecipue autem petalis rubris distinctum. — Arabia: In distr. as Sowwan, Frejta.
33. Tamarix nilotica Ehrnb. var. verrucosa Vel., l. c., p. 17. — Glau- cescens, glabra, ad folia et calyces glanduloso-verrucosa, racemis densis brevibus dense paniculatis, floribus e minimis fere sessilibus, filamentis basi non dilatatis, antheris rostellatis, stylis ovario triente brevioribus, capsula parvula, foliis semiamplexicaulibus ovatis acutis. — Meo sensu cum T. nilotica specifice contrahenda. — Arabia: In distr. Sirhan, Tarfo.
+ 28 K. Fritsch.
XII. Neue Formen aus: K. Fritsch, Neue Beiträge zur Flora der Balkanländer. III. (Ex: Mitt. Naturw. Ver. Steiermark, XLVII [1910], 1911, pp. 145 —218.)
1. Erysimum Janchenii Fritsch, l. c., p. 156. — Perenne. Folia rosu- larum sterilium petiolata, elongato-lineari-lanceolata, hine inde dentata, setulis appressis bifidis trifidisque aspera. Caules subsimplices vel ramis brevibus erecto-patentibus praediti, argute angulati, setulis bifidis ap- pressis asperi. Folia caulina basilaribus similia, integra, setulis ple- rumque bifidis tecta. Racemi sub anthesi breves, densiflori, dein elon- gati, ut caulis setulosi; pedicelli sulcati calycibus multo breviores. Sepala appresse setulosa, exteriora basi saccata. Petala flava, fere om- nino glabra, lamina spatulato-obovata truncata, in unguem longum hya- linum attenuata. Stamina longiora exserta. Siliquae (juveniles) tetra- gonae, appresse setulosae, stylo elongato et stigmate bilobo coronatae. -- Folia rosularum cum petiolo 6—8 em longa, 2—3 mm lata. Caules 15—30 cm alti. Pediceli 2—4 mm longi Calyx 7—9 mm longus. Petalorum lamina ca. 5 mm longa, 3—4 mm lata. — Herzegowina: In declivibus montis Stolac prope Mostar, Majo florens (Janchen). — Die Pflanze erinnert im Habitus sehr an die Arten der Cheiranthus- Gruppe, wie Erysimum silvestre (Cr. Kern. und Erysimum helveticum DC., mit welchen sie auch die perennierende Lebensweise gemein hat. Nur die Petalen sind auffallig schmal und dadurch die Blüten erheblich kleiner als bei den genannten Arten. Wegen der reichlichen Beimischung von dreispaltigen Haaren auf den Grundblättern kann die Pflanze nicht der Cheiranthus-Gruppe im engeren Sinne angehóren. Von den aus Europa bekannten heterotrichen Formen kommen zum Vergleiche in Betracht: Erysimum crepidifolium Rchb., E. heterotrichum Fritsch, E. creticum Boiss. und E. asperulum Boiss. et Heldr. Alle diese Arten sind indessen zwei- Jährig und entbehren deshalb der sterilen Grundblatt-Rosetten; nur Erysimum asperulum kann nach Halácsy auch ausdauernd sein. Jedoch zeigen die mir vorliegenden griechischen Exemplare ein viel stürkeres Überwiegen der dreispaltigen Haare auf den Blättern, während bei Ery- simum Janchenii, namentlich an den Stengelblättern, die dreispaltigen Haare nur spärlich. besonders an den Blattspitzen, auftreten. Immerhin ist Erysimum asperulum der neuen Art sehr ähnlich. Erysimum crepidi- folimn unterscheidet sich von Erysimum Janchenii u. a. durch die ab- gestutzte, nicht zweilappige Narbe, Erysimum heterotrichum durch viel breitere Blätter und grössere Blüten, Erysimum creticum durch einen anderen Habitus und eine sitzende Narbe.
2. Rubus zvornikensis Fritsch, l. c., p. 173. — Turiones obtusanguli vel acutanguli, apicem versus sulcati, aculeis sat validis paulo inaequali- bus sparsis armati, pilis fasciculatis et hinc inde glandulis minutissimis obsiti. Stipulae lineares, longe acuminatae, Folia turionum digitato-
Neue Beiträge zur Flora der Balkanländer. ILI. 20
quinata, supra ad nervos medianos foliolorum tantum sparse pubescentia, subtus cano-tomentosa. Foliolum terminale rhombeo-ellipticum vel ovato- ellipticum, basi vix cordatum, breviter acuminatum, argute serratum. Rami floriferi breves, pubescentes, aculeis sparsis validis instructi. Folia ramorum ternata, rarius quinata, superiora saepe simplicia. Inflores- centia saepe foliosa, apicem versus dilatata vel aequilata, ramulis cy- moso-partitis, aculeis validis subrectis vel paulo reclinatis munita, bre- viter villosula, glandulis stipitatis carens. Sepala tomento denso sub- villoso cinerea, reflexa. Petala lata, ut videtur, alba. Stamina valde numerosa, stylos superantia. Germina subglabra. — Bosnien: Busch- wülder der Serpentinberge nórdlieh von Zvornik (Wettstein); steinige Gehänge des Drinatales südlich von Zvornik (Wettstein). — Der Ha- bitus verweist diese Art in die Subsektion Candicantes. Unter den Arten dieser Subsektion kommt namentlich wegen der deutlichen Behaarung des Schósslings in erster Linie Rubus phyllostachys P. J. Müll. in Betracht. Die krüftigen, fast geraden, an Rubus bifrons Vest erinnernden Stacheln des Bliitenstandes machen aber eine Identifizierung unserer Art mit irgend einer schon beschriebenen Form der Candicantes unmóglich. Rubus pubescens Wh., der gleichfalls ähnlich ist, hat einen anders ge- bauten und mit mehr hakigen Stacheln besetzten Blütenstand.
3. Alchemilla hybrida Mill. a. glaucescens (Wallr. Paulin f. serbica
Fritsch, ]. c, p. 180. — Südserbien: Wiesen unterhalb Grob auf der Suva Planina; andere Exemplare ohne nähere Standortsangabe (leg. Ilic). — Pflanze mittelgross. sehr kräftig. Blätter fast lederartig, mit
breiten, wenig eingeschnittenen, teils nur auf ein Achtel ihrer Lange getrennten Abschnitten; Abschnitte mit flachbogigem Vorderrande oder hóchstens halbkreisfórmig. Zühne dicht seidig gewimpert. Eine in den Exemplaren mit flachbogig begrenzten Blattabschnitten (zwei Exemplare ohne genauen Fundort) sehr auffällige Form, die in der Teilung der Blattfläche an A. vulgaris L. 3. crinita (Buser) Paulin erinnert. Reprá- sentiert vielleicht eine eigene, auf den Gebirgen Serbiens verbreitete Rasse.
4. Rosa gallica L. var. austriaca (Crantz) subvar. subhybrida H. Braun, l c, p. 182. — Styli elongati, dense albo-lanati; foliola parva, subtus praecipue in nervo mediano pubescentia. — Ostbosnien: Suha Gora bei Visegrad, Schiefer, ca, 1100 m (Schiller).
5. Rosa gallica L. var. virescens (Déségl.) subvar. pseudolivescens H.
Braun, l. c., p. 183. — Foliola elliptico-oblonga vel ovato oblonga; serra- tura pro parte sine glandulis. — Serbien: Umgebung von Pirot (Ada- mo vic).
6. Rosa spinosissima L. var. serbica H. Braun, l. c., p. 183. — Rami
hornotini subglabri. Rami juniores dense aculeati, aculeis diversis, rectis, aciculariformibus. Stipulae in margine glandulis dense ciliatae, in lamina glandulis praeditae; petioli dense glandulis onusti et aculeolis praediti. Foliola elliptica, mediocria, ad basin attenuata, in margine glanduloso-biserrata, in lamina in nervo medio et hincinde etiam in la-
30 K. Fritsch.
mina sparse glandulosa. Pedunculi dense setis glanduliferis praediti, plus minus elongati. Receptacula ellipsoidea, setis glanduliferis sparse obtecta. Sepala integra, in margine apicem versus glandulis ciliata, in dorso praecipue basin versus sparse setis brevibus glanduligeris prae- dita. Discus subplanus. Styli lanati. Petala laete rosacea vel sub- albida. — Differt a. R. Riparti Déségl. stipulis bracteisque in lamina glandulosis, petiolis glandulis stipitatis dense obtectis, foliolis in lamina hincinde glandulosis; a. R. myriacantha foliolis non parvis subtus in lamina non dense glandulosis, ramis hornotinis non dense aculeatis, — Serbien: Hügel Gorica (Ilić); Zaječar (Adamović).
7. Rosa spinosissima L. var. Micii H. Braun, L c, p. 193. — Rami aciculis et aculeolis crebris armati. Stipulae glandulosae. Petioli pu- beruli et aciculis et glandulis stipitatis dense praediti. Foliola elliptica, in margine glanduloso-biserrata, subtus tota in lamina dense glandulis onusta, in: nervo mediano puberula. Pedunculi dense glandulis stipitatis et setis onusti, Receptacula globosa, ad basin et usque ad dimidium setis praediti. Styli lanati. Sepala in dorso glandulosa, integra, post anthesin erecta et fructus maturos coronantia. — Serbien: Hügel Gorica (Ilic).
8. Rosa canina L. var. dumalis (Bechst.) subvar. conversa H. Braun, l. c., p. 185. — Petioli glabri, glandulis praediti; foliola mediocria vel subparva, rotundato-elliptica; pedunculi breves; receptacula breviter ellipsoidea; styli leviter pilosuli; sepala pinnulis glandulosis, — Differt a R. holopetala H. Br. stylis minus pilosis, foliolis mediocribus, acutis; a R. effusa foliolis acutis mediocribus, ramis non dense foliatis, statura minus compacta, — Serbien: Gnjilan bei Pirot (Ničić).
9. Rosa canina L. (biserrata) var. sphaeroidea Ripart subvar. densifolia H: Demat, Lo, p 185. — Styli pilosi vel leviter pilosi; foliola ovoidea, late rotundata; rami florigeri aculeati. — Ostbosnien: Auf dem Kvaraé bei Srebrenica, Trachyt.. ca. 1000 m (Wettstein).
10. Rosa dumetorum Thuill. var. platyphylloides (Crepin) subvar. folii- gera H Braun, |. c. p. 185. — Receptacula fructifera breviter ovoidea
vel hincinde subglobosa; foliola subtus non glauca, — Serbien: Um- gebung von Leskovac oder Vlasotince (Dörfler —
11, Rosa dumetorum Thuill. var. trichoneura Rip. subvar, haemantha H Braun, L c, p. 186. — Foliola late elliptica; receptacula breviter ovoidea, hincinde subglobosa; styli subglabri. — Ostbosnien: Walder an der Crvene stiene bei Srebrenica, 1000—1200 m (Wettstein).
12. Rosa dumetorum Thuill. var. conglobata H. Braun (in Oborny, Fl. v. Mühren und Schlesien [1888]. p. 918) subvar. globulosa H. Braun,
l e. p.186 — Differt a R. conglobata H. Braun peduneulis elongatis, foliis maioribus. — Ostbosnien: Wiesenränder bei Ifsar, ca. 1000 m (Schiller).
13. Rosa dumetorum Thuill. var. didymodonta H. Braun, Le, p. 186, — Rami aculeati; petioli pubescentes, inermes vel hincinde aculeolis sparsis praediti; foliola elliptica, mediocria, in margine glanduloso-serrata ;
Neue Beitráge zur Flora der Balkanlánder. III. 31
recepfacula globosa; styli glabri. — Serbien: Umgebung von Pirot (Adamović).
14. Rosa tomentella Léman var. pirotensis H. Braun, l. c., p. 186. — Rami aculeis parvis praediti, hincinde inermes, flexuosi. Stipulae in margine glandulis validis ciliatae, in lamina sparse glandulis obtectae. Petioli leviter pilosuli, glandulis et aciculis obsiti. Foliola parva, ellip- tica, apicem versus obtusiuscula vel breviter acuta, basin versus rotun- data, in margine glandulosa, multiserrata, supra subtusque glabra, subtus in nervo mediano et in infimis nervis secundariis et hincinde in lamina plus minus glandulosa. Pedunculi glabri. Receptacula parva, ellipsoidea. Sepala margine glandulis praedita, in dorso eglandulosa. Styli dense villosuli. Discus subconicus. Petala rosacea. Forma pulcherrima me- dium tenet inter Rosas e sectionibus Scabratarum et Tomentellarum, affinis R. Halácsyi H. Braun, a qua differt foliolis subtus in costa media non pilosis, stylis villosulis. — Serbien: Umgebung von Pirot (Adamović).
15. Rosa Gizellae Borb. var. Hercegovinae H. Braun, l. c., p. 187. — Rami plus minus dense aculeati. Petioli pubescentes, glandulis validis obsiti, aculeolati, aculeis flavescentibus. Foliola elliptica, praecipue subtus in nervo mediano pubescentia, subtus tota in lamina glandulis crebris praedita, parva vel mediocria, in margine argute glanduloso-ser- rata ut in Sepiaceis. Pedunculi glandulis sparsis obtecti. Receptacula eliipsoidea, ad basin glandulis praedita, ceterum glabra. Sepala in dorso glandulosa, post anthesin reflexa. Styli pilosi. ` Discus conicus. Petala laete rosacea. — Differt a R. Gizellae Borb. stylis pilosis, aculeis pro parte subrectis, petalis rosaceis, petiolis pubescentibus, foliolis elliptieis; a R. Gizellae f. longipes Borb. in A, Mag. birai. veiton roszai (1880), p. 479, receptaculis solum ad basin glandulis obtectis, pedunculis elon- gatis. — Herzegowina: Auf dem Hum bei Mostar (Janchen).
16. Trifolium dalmaticum var. microphyllum Fritsch, 1. c., p. 200—201. — Foliolis parvis rotundato-subellipticis. — Serbien: Grdelica, Jelasnica, 1890, leg. Ilić. — Zentral-Makedonien: In pascuis ad Roszdan, Juli 1893, leg. Dórfler (iter tureicum).
17. Trifolium dalmaticum var. scabriforme Fritsch, l. c., p. 201. — (In Herb. des Wien. botan. Institutes) durch folgende Merkmale aus- gezeichnet: Fauce calycis annulo evidentiore calloso, dentibus divaricato- subpatentibus, corollis rigidioribus, foliis coriaceis distinetum.
18. Vicia grandiflora Scop. var. rotundata (Ser.) Fritzsch, |. c., p. 213. — Syn.: Vicia grandiflora Scop. sensu stricto. — Vicia sordida 8. rotun- data Ser. in DC. — Vicia grandiflora «. Scopoliana Koch. — Vicia grandi- flora «. obcordata Neilr. — Serbien: Kragujevac, Borat (Dimitrijević); Pirot (Adamović); Vranja (Adamović); Balinovac bei Vranja (Ada- movie), — Ostbosnien: Buschige Anhóhen nördlich von Donja-Tuzla (Wettstein) — Herzegowina: Vojno bei Mostar (Janchen).
32 Raymond Hamet: Sur une plante maroccaine nouvelle.
XII. Sur une plante maroccaine nouvelle par M. Raymond Hamet.
(Originaldiagnose.)
On trouve, dans plusieurs herbiers, des échantillons d'un curieux Sedum récolté au Maroc et distribué par M. Cosson sous le nom de Sedum versicolor spec. nova.
Cette plante est évidemment très voisine du Sedum caeruleum L, Comme dans cette espece, le mode de végétation est celui d'une plante annuelle; la tige, presque toujours érigée, simple ou rameuse, légerement poilue dans sa partie supérieure, se termine par une inflorescence pani- culiforme ou subcorymbiforme, inflorescence dont les pédoncules longs et flexueux, généralement simples, supportent des fleurs nombreuses, longuement pédicellées et pourvues de bractées; les feuilles sont alternes, sessiles, non prolongées en éperon au dessous de leur insertion, ob- longues ou linéaires-oblongues, presque cylindriques quoique beaucoup plus convexes sur la face inférieure que sur la face supérieure, obtuses au sommet; les feuilles supérieures et les bractées sont alternes, sessiles, non prolongées en éperon au dessous de leur insertion, presque planes, subobtuses au sommet; les fleurs longuement pédicellées, 6-, 7- ou 8- mères, possèdent des sépales beaucoup plus brefs que les pétales; ceux-ci sont assez longuement soudés entre eux dans leur partie inférieure, sub- oblongs, à bords entiers; les filets glabres, sublinéaires, supportent à leur sommet des anthéres suborbiculaires-reniformes, émarginées à la base, trés obtuses au sommet; le sommet des filets oppositipétales in- sérés au dessous du milieu de la corolle n'atteint pas le sommet des pétales mais en dépasse longuement le milieu; les carpelles, à peine soudés entre eux à la base sont couverts dans leur moitié inférieure, d'une part, sur leurs bords internes, de longues papilles subcylindriques, légerement dilatées à la base, d'autre part, sur leurs faces latérales, de longes papilles subeoniques, dilatées encore à la base; ils sont atténués au sommet en styles giéles, plus brefs qu'eux; leur faces internes ne sont pas gibbeuses; les placentes sont constitués par deux gréles cordons paralléles à chaeun des deux bords internes des carpelles mais se ter- minant vers le milieu de ces derniers et supportant un, trés rarement deux ovules; le nombre de ceux-ci est done, dans chaque carpelle, de deux, rarement de quatre; les follicules sont érigés; le test des graines obovées et tres obtuses au sommet ne dépasse pas l'amande et est couvert de rides longitudinales nombreuses et peu saillantes.
Mais si le Sedum versicolor Cosson se rapproche du S. caeruleum L. par tous les caracteres que je viens de mentionner, il en difière pour- tant par quelques autres, Dans le plante maroccaine, les sépales ne sont point deltoides-semiorbiculaires ou semiorbiculaires, mais largement ovés; ils sont toujours recouverts extérieurement de poils nombreux, alors
H Beyer: Kurze Mitteilungen aus der Europäischen Flora. I. 33
qu'ils sont généralement glabres dans le Sedum caeruleum L, Les pétales ne sont pas acutiuseules ou obtusiuscules à leur sommet, mais nettement acuminés; ils sont poilus, et non glabres, sur toute la longueur de leur nervure médiane externe. Les bords internes des carpelles sont cou- verts de papilles non seulement dans leur moitié inférieure mais encore dans leur moitié supérieure. Les papilles des faces carpellaires latérales sont mamilleuses et non lisses. Enfin leurs écailles sont plus étroites.
Evidemment la présence de ces caractéres ne permet pas de créer une espéce, mais elle est suffisante pour établir une variété. On devra done distinguer deux variétés du S. caeruleum, la premiere, la var. ge- nuinum, la seconde, la var. versicolor.
Var. genuinum Raymond Hamet, nov. var.
Sepala deltoidei-semiorbicularia vel semiorbicularia, glabra, raro leviter pilosa. Petala apice acutiuscula vel obtusiuscula, extra glabra. Carpella marginibus internis papillosis in dimidio inferiore, lateribus e papillis laevibus tectis. Squamae latiores.
Tunisie, dans les fentes des rochers autour de Soliman [Vahl. — Echantillon authentique du S. caeruleum Vahl. — Hb. Kjébenhavn!).
Var. versicolor Raymond Hamet, nov. var.
Sepala late ovata, semper pilosa. Petala apice acuminata, extra pilosa seeundum nervum medium. Carpella marginibus internis papil- losis in dimidio inferiore et in dimidio superiore, lateribus e papillis mamillosis tectis. Squamae angustiores.
Maroc austro-occidental: Oudjan, 1875 [Mardochée. — Hb. Cosson!]; Kouzeuurt et Imtougga, 1876 [Mardochée. — Hb. Cosson!, Bruxelles! et Barbey-Boissier!]; Ida Oubakil, 1875 [Mardochée. — Hb. Cosson! et Genova!|; Amaluz et Tidli-Ighichan, montagnes du district d'Ida Ouchémlal, 1876 [Mardochée. — Hb. Cosson!]; Ida Ouchemlal, 1875 [Mardochée. — Hb. Cosson!]; Djebel Tizelmi et montagnes du Tazeroualt, 1876 [Mardochée. — Hb. Cosson! et Calcutta!].
XIV. Kurze Mitteilungen aus der Europäischen Flora. 1.
Von Prof. R. Beyer. (Originalmitteilung.)
1. Salix serpyllifolia X hastata = S. Rostani Beyer, aus Botan. Verein der Prov. Brandenb., XLIV (1912), S. 140f. — Bildet wie S. serpyllifolia kleine, kriechende Sträucher mit kurzen, kahlen Astchen und lünglich- elliptischen, bis 8 mm langen, bis 3 mm breiten, ziemlich dünnen Blüttchen. Der Blattrand ist ringsum scharf drüsig gesägt, die
1) Die hier angeführten Formen sind im Original veróffentlicht in Verh. Bot. Ver. Prov. Brandenburg, XLIV (1912), pp. 140—142, p. 238, pp. 228—237; XLV (1913), pp. 38—40, pp. 42—47.
Repertorium specierum novarum. XIII. (31. VIII. 1913.) 3
34 R. Beyer.
unterseits netzig vortretenden Adern wenden sich stark zur Blattspitze hin. c? Blütenstände mit den Blättern gleichzeitig, länglich, dichtbliitig, auf kurzem, am Grunde beblütterten Stielchen end- und seitenständig. Tragblätter länglich, stumpf, zweifarbig, oben sehwürzlich, kaum halb so lang als die Staubblätter. Blätter (unterseits und am Stielchen), Blütenstandsstiele und Tragbláttchen ziemlich lang grau- weiss behaart, erstere spüter verkahlend. — Kottische Alpen, am Col del Piz der valle di Massello über Perrero, leg. Dr. E. Rostan.
2. Salix viminalis X alba = S. rarissima Beyer, l. c., XLIV (1912), S. 141f. — Gleicht habituell völlig der S. viminalis. Die oberen Blatter tragen indes am Rande sehr zerstreute, winzige Drüsen- zähnchen, die Blütenstände erscheinen mit den Biättern gleichzeitig und stehen auf einem 1‘, cm langen, kurz grau- weiss behaarten, am Grunde beblätterten, seitlichen Stiele und die bald spitzlichen, bald stumpfen Tragblätter sind nur am Grunde filzig, an der Spitze dagegen nur schwach und kurz behaart. — Kroa- tien, am Eichwäldchen Jasicovaé bei Gospié, leg. Beyer.
3. Aquilegia alpino-atrata Rostan in sched. = A. Cottia Beyer, l. c., XLIV (1912), S. 238. — Bildet in jeder Beziehung eine Mittelform zwischen den Eltern. Blüten hell lilabraun, grósser und die Sepalen breiter als bei A. atrata. Platte der Petalen oben abgerundet, wenig lünger als die Staubblütter, etwa so lang als der Griffel, Sporn haken- formig. Staubbeutel gelb. Blätter unterseits blaugrün, denen von A. atrata ähnlich, aber Zipfel reichlicher und tiefer gekerbt, — Kottische Alpen, auf Wiesen bei Balziglia über Massello zwischen den Eltern, leg. Rostan.
4. Thalictrum foetidum L. var. pseudoflexuosum Beyer, |. c., XLIV (1912), S. 234—236. — Ist habituell dem T. flexuosum var. Jacquinianum (Koch a. A.) täuschend ähnlich, nämlich vollig kahl, mit hohem, fast geradem, gleichmiissig beblüttertem Stengel, scharfkantig verzweigten Blattstielen und ansehnlichen, an den Rändern zurückgerollten, unter- seits vorstehend geaderten, schwach graugrünen Blättchen, Doch ist die Narbe wie bei Th. foetidum gross, mit tief fransig-gezáhnelten Ründern und die Früchtchen sind flach gedrückt. — Kottische Alpen, am Fusse des Colle della Assietta, zwischen Pourriéres und Cerogne, leg. Beyer.
5. Thalictrum foetidum L. var. pseudomontanum Beyer, l. c., XLIV (1912), S. 236. — Umfasst einen Teil der bisher als Th. foetidum be- zeichneten Pflanzen. Stengel meist niedrig, unter der Rispe mehr weniger winkelig-geknickt, mit in der unteren Hälfte zusammengedrängten, in der oberen plötzlich auffällig verkleinerten Blättern, soweit bisher bekannt stets drüsig. Verzweigungen der Blattstiele höchstens schwach kantig.
6. Thalictrum foetidum L. var. pseudosilvaticum Beyer, Le, XLIV (1912), S. 236. — Umfasst einen anderen Teil des T. foetidum, bei dem der bald niedrigere, bald hohe Stengel unter der Rispe fast gerade ist
Kurze Mitteilungen aus der Europäischen Flora, I. 35
und gleichförmig verteilte, nach oben zu allmählich kleiner werdende Blätter trägt, die bald drüsig (f. glandulosum), bald kahl (f. glabrum) er- scheinen. Auch hier sind die Verzweigungen des Blattstiels höchstens schwach kantig. Sehr zerstreut in den südlichen Alpen.
T. Rumex crispus L. var. ellipticus Beyer, 1l. c., XLIV (1912), S. 236f. — Besitzt die Früchte des R. crispus, hat aber ganz unverzweigte Stengel und dünne, völlig flache, breit- (die oberen schmäler-) elliptische, an der Spitze abgerundete, am Grunde gestutzte bis keilige, schwach wellig berandete Blätter. Ist von R. planifolius Schur durch lauter elliptische, oben abgerundete Blätter bei ganz einfachen Stengeln verschieden. —- Kottische Alpen, am Lago grande ď Avi- gliana im Tale von Susa, leg. Bey er.
*
*
8. Zwischenformen zwischen Hutchinsia alpina R. Br. und A. brevicaulis Hoppe sind:
1. H. alpina var. media Beyer. — Unterscheidet sich von H. alpina nur durch stumpfliche oder spitzliche Schötchen mit sitzender Narbe. — Savoyen (Mt. Vergy), Sehweiz (Gemmi), Vorarlberg (Feldkirch).
2. H. alpina var. affinis (Grenier a. A.) Garcke. — Unterscheidet sich von H, alpina durch einen flachen, gedrüngten Blüten- und Fruchtstand. — Schweiz (Sentis, Gemmi, Col de Balme), Lombardei (Grigna), Pie- mont (Monte Viso, Col delle Finestre der Seealpen), Savoyen (Mont Vergy), an letzterem Orte zugleich mit sitzender Narbe.
Der einzige bestindige Unterschied zwischen H. alpina und H. brevi- caulis besteht also in den keiligen, allmählich in den Nagel verschmälerten, nur 1!/, (sehr selten 2) mm breiten Blumenblättern der letzteren. (Botan. Verein der Prov. Brandenb., XLV (1913), S. 38—40.)
* # *
9. Erysimum pumilum aut. umfasst Zwergformen von E cheiranthus Pers, E. Helveticum DC. und E. grandiflorum Desf. — Beyer, Le, XLV (1913), S. 42—45 unterscheidet:
1. Das echte E. pumilum Gaud. ist die durch einen sehr kurzen Fruchtgriffel ausgezeichnete Hochalpenform des E. cheiranthus, also E. cheiranthus Pers. var. pumilum (Gaud. a. A.).
2. E. Helveticum var. nanum Beyer ist durch wesentlich lüngere Fruehtgriffel von voriger verschieden.
3. E. grandiflorum var. alpinum (Allioni sub Cheirantho a. A.) Beyer unterscheidet sich durch weissgraue (zuweilen) schmülere, glatte, meist schwach vierkantige Schoten, oft auch durch abweichende Blattform.
10. Erysimum Rhaeticum DC. var. brevistylum Beyer, 1. c., XLV (1913), S. 47. — Ist von der langgriffligen Grundform durch sehr kurze Frucht- griffel verschieden. — Zermatt (leg. Beyer).
at
36 K. Wein: Holcus lanatus X mollis (X Holcus hybridus), nov. hybr.
XV. Holcus lanatus x mollis (x Holcus hybridus) K. Wein, nov. hybr. Von K. Wein.
(Originalarbeit.)
In der Flora des Harzes ist der im allgemeinen nicht gerade häufige Holcus mollis in einzelnen Gebieten eine verbreitete Erscheinung. Standörtlich ist er zwar meist von seinem nahen Verwandten H. lanatus geschieden; doch gibt es immerhin eine Reihe von Lokalitäten, an denen beide Arten gemeinsam vorkommen. Hs entstand in mir infolgedessen die Frage, ob an derartigen Stellen nicht die Hybride zwischen H. /anatus und H. mollis vorkommen kónnte. Die Antwort darauf sollte mir der Sommer des vorigen Jahres erbringen. An allen Ortlichkeiten, wo die beiden Holcus-Arten anzutreffen waren, wurde nach der Kreuzung ge- fahndet. Zunächst aber war das Resultat der Nachforschungen ein negatives. Hunderte von Pflanzen mussten Revue passieren, ehe die Gesuchte sich zeigte. Zuerst fand ich sie im Südostharze in der Nühe des Forsthauses , Wilde Stall* bei Wettelrode, kurze Zeit darauf auch an der ,Kohlenstrasse“ bei Horla. In beiden Fällen kam die Hybride gemeinsam mit den beiden Eltern vor. Die Pflanzen der beiden Fund- orte stimmen nun keineswegs überein, vielmehr kommt das Exemplar vom „Wilde Stall“ H. lanatus, das Exemplar von der ,Kohlenstrasse* dagegen H. mollis näher. Aus diesem Grunde lässt sich für die Kreuzung, die den Namen H. hybridus führen móge, keine allgemein-gültige Diagnose entwerfen. Hóchstens liesse sich von ihr sagen, dass sie ebenso wie viele andere Hybriden durch ein gewisses Schwanken in den Merkmalen deutlich ihre Bastardnatur dokumentiert. Dagegen lassen sich von beiden Formen des H. hybridus, die zweckmüssig als superlanatus bzw. super- mollis bezeichnet werden, sehr wohl Beschreibungen anfertigen.
1. Holcus lanatus X mollis (X H. hybridus) f. superlanatus K. Wein.
Rhizoma repens, stolones emittens. Vaginae, laminae atque su- perior pars caulis dense pubescentes. Spiculae ad ramos paniculae confertae. Glumae 3—4 mm longae, plus minusve subito acuminatae. Arista palearum florum c? plurimum incurva vel rare geniculata, glumas non vel paulum superans.
Flora des Harzes: Am Forsthaus ,Wilde Stall* mit den Eltern.
Wie schon aus der Diagnose erhellt, gleicht diese Form durch die Pubeszenz der Scheiden und Spreiten der Blütter und des oberen Teiles des Stengels, die Gestalt der Rispe und die Beschaffenheit der Hüll- und Deckspelzen und der Granne der 4 Blüten dem A. lanatus, doch weist die kriechende Grundachse auf H. mollis hin. Ein gewisses Schwanken in der Ausbildung der floralen Teile (mitunter nicht haken- formig zurückgekrümmte, sondern gekniete Granne an der d Blüte; Granne die Hüllspelzen bisweilen überragend) macht die hybride Ent-
Vermischte neue Diagnosen. 31
stehung des H. hybridus sehr plausibel. Auch die Gestalt der Spitze an der Hüllspelze ist nicht immer die gleiche.
2. Holcus lanatus X mollis (X H hybridus) f. super-mollis K. Wein.
Dense eaespitosae. Vaginae laminaeque disperse atque parce pi- losae. Caulis ad nodos pilosus, ceterum glaber. Panicula mediocriter laxa; spiculae ad ramos paniculae plus minusve remotae. Glumae 4— 5 mm longae, plerumque sensim acuminatae vel interdum subito acu- minatae. Arista palearum florum d plerumque geniculata vel inter- dum paulum incurva, glumas superans sed interdum glumas non su- perans.
Flora des Harzes: An der Kohlenstrasse zwischen Horla und Mohrungen unter den Eltern.
Diese Form erinnert, wie die Bekleidung der Scheiden und Spreiten und des Stengels, die Form der Rispe und die Konsistenz der Hüll- spelzen und der Granne ausweist, mehr an ZH. mollis, An diese Art gemahnen auch die im Trocknen etwas rötlich werdenden Blätter. Die Wuchsform (dichtrasenfórmig, mit zahlreichen Stengeln) dagegen deutet ganz entschieden auf H mollis hin. Die verschiedene Ausbildung der Hüllspelzen und der Grannen an den & Blüten macht die Entstehung auch von dieser Form aus einer Kreuzung zwischen H, lanatus und H. mollis zur Gewissheit.
Die bisher noch nicht beobachtete intermediüre Form von H. hybridus dürfte sicher früher oder später noch aufgefunden werden.
Nordhausen, den 24. August 1913.
XVI. Vermisehte neue Diagnosen.
3*, Gentiana verna var, imbricata Fról. s. lato Griseb., Koch, Rchb. fil, et auct. plur. — G. tergloviensis Hacq., Cam., t. 2, f. 5, teste Reich, —- Hippion pusülum Schmidt in Röm. Arch. I, p. 10, ibid, t. 3, f. 7. — Ericala imbricata Don Gard., 4, 190.
Forma a) genuina Vaccari in Bull. Murith., XXXVI (1909 — 1910), 1911, p. 242. — G. imbricata Froel. et auct. fere omn. s. stricto. — Feuilles lancéolées (5—7 de long. X 2—3 mm de long). Plante ordinaire- ment petite, 3—4 cm de haut. — Propre aux Alpes orientales.
Forma b) Schleicherii Vaccari, l. c., p. 242. — G. imbricata Schl. p. p. Vaec. apud Fiori Paoletti p. p., Pampanini, Beauverd, Schröter, p. p. non al. — Feuilles un peu plus grandes et plus largement lan- céolées que dans la forma genuina (2!/,—5 mm de long X5-8 mm de long). Plante un peu plus robuste et plus grande dans toutes ses parties. Sauf ces dimensions, elle est toutefois absolument la méme que la précédente, — Propre aux Alpes occidentales.
4*. Carduus Conrathii Hayek in Verh. Zool.-Bot. Ges. Wien, LXII (1912), p. (201). (C. acanthoides X personatus.) — Caulis parce arachnoides
38 Vermischte neue Diagnosen.
lanatus ad apicem usque crispe aculeato-alatus. Folia caulina subglabra, oblonga, longe decurrentia, sinuato-pinnatiloba lobis grosse dentatis, dentibus in spinam tenuem albam 4—8 mm longam abeuntibus. Capi- tula in apice caulis globoso-conglomerata et insuper capitulum singulum, in axillis foliorum supremorum breviter pedunculatum. Anthodia fere globosa magnitudine iis Cardui personati, phyllis pluriserialibus glabris lineari-lanceolatis, in spinam brevem sensim attenuatis, exterioribus in- fimis fere aequilongis subpatentibus, infimis apice purpurascentibus re- curvis, Flores purpurei. — Unterscheidet sich von Carduus acanthoides durch die reicheren Dornen, die am Stengelende gehäuften Kópfchen und die zurückgekrümmten, gleichlangen Hüllschuppen, von Carduus personatus durch die viel krüftigere Bedornung, die fiederlappigen Stengel- blätter und die fast mangelnde Behaarung. — Steiermark: An der Strasse von St. Lambrecht zur Bahn, unter den Stammeltern.
5*. Anthriscus fumarioides (W. K.) Spreng. f. calvescens Maly in Glasn. Muz. Bosn. i Herceg., XXII (1910), p. 685. — Planta tantummodo in basi caulis et in nonnullis vaginis foliorum pauce puberula. — Herce- govina: Cabulja planina, 1240 m (M.); ovamo spada takogjer A. nemo- rosa Baldacci, Iter Albanicum (Montenegrin.) sextum 1898, no. 24.
6*. Anthriscus fumarioides (W. K.) Spreng. var. glaber (Evers in herb.) Ginzberger et Maly, l. c., p. 685. — Caules, vaginae foliorum (excepta margo ciliata) et folia glaberrima. — Bosna: Gudura Praée.
77. Anthriscus fumarioides (W. K.) Spreng. var. bosniacus Maly, L ©. p. 685. — Syn.: Cerefolium fumarioides 8. bosniacum G. Beck. — Bosna: Na Kajabasu i nad selom Jankovići kod Travnika.
8*. Galium divaricatum Lam. var. asperum Maly, l. c, p. 687. — Tota planta + aspera, caules aculeato-asperae. In var. typicum caules tantum in parte inferiore exigue aculeato-asperae. (Fructus glaber, granu- latus.) — Hercegovina: Oko Zitomislica na Neretvi.
9*, Polygala supina Schreb. var. Celakovskyana Maly, |. c., p. 690. — Elatior, multicaulis. Caules adscendentes. Racemi plerumque multi (8—12) flori. Flores majores, alae obtusae, capsulae aequilatae, obsolete anastomosantes 8,5—9,5 mm longae. Capsula 6,5 mm longa. — Bosna: Na serpentini kod Ruda—Mioéa i na juznoj strani planine Varde. P. Murbeckii ima nešta manje liste. Krila caske su kod P. Celakovskyana 1—8 min duga, tupa ili šiljasta i strani živci nisu većinom mrežasto spo- jeni. Tobolac je 5,5 (5—6) nim dugačak.
10*. Satureia albanica Malý, 1. c., p. 690. — Syn.: Micromeria alba- nica Griseb. — Albanija: Oko Prizrena (dr. G. Dieck, 1893).
11*. Satureia athoa Maly, 1. c., p. 690, — Syn.: S. approximata Friv., S. spinosa Griseb., Confer. Tocl-Rohlena u. Sitzb. bóhm. Gesellsch. der Wissensch., 1902, XLIX, str. 5. — Turska: Chalkidike.
127. Satureia majoranifolia Maly, l. c., p. 690. — Syn.; Melissa majoranifolia Mill. «, typica. — S. alpina var. patavina (Jacqu.) Briquet. — Melissa (Calam.) hungarica Simk. — Calamintha commutata Willk. —
Bosna: Oko Sarajeva, Travnika, na Trebeviću (M.), kod Rogatice (F.)
D ,
Vermischte neue Diagnosen. 39
na Limu kod Setihova, Rudoga, Strmice i t. d. f. albiflora Maly. — Bosna: Oko Sarajeva, rijetko.
8. elatior Maly. — Syn.: Acinos alpinus var. elatior Griseb. — Calam. rotundifolia 8. villosa Benth, — Calam. hungarica var. villicaulis Simk, — 5. alpina var. elatior Briquet. — Bosna: Oko Sarajeva, vrlo rijetko; Megjegja, Rudo na Limu. f. rosiflora Maly. — Bosna: Oko Ruda na Limu.
13*. Scabiosa fumarioides Vis. et Pané. var. silaifolia (Vel.) Maly, l. c., p. 691. — Syn.: S. silaifolia Velen. — Bosna: Gudura Drine kod Meg- jegja, Ustiprača; dolina Lima (M.) Na Ljutiékom polju kod Toholja u focanskom kotaru (Bu). — Chalkidike: Hagion Oros (leg. Dimonie, comm. kao S. írinüfolia Friv.).
14*. Scrophularia canina L. var. tristis Maly, l. c., p. 691. — Ple- rumque atropurpurea. A collo saepissime uno-vel paucicaulis. Caulis a medio in panieulam angustam abiens. Panicula glandulosa, glandulae subsessiles, rami rigidi divaricati erecto patuli. ^ Pedunculi fructiferi laterales calyce !/, (—?/,) aequantes. — Corolla 3—4,5 mm longa. La- bium superius integerrimum, tubum corollae subaequans. Folia crassius- cula, segmenta lata, acuta, grosse dentata, lobi terminales saepe con- fluentes, — Bosna: Na serpentinama kod Rudoga na Limu. Cvate u maju i junu. S. canina L. typica razlikuje se kroz gusto kitasti uzrast, kroz zelenu boju biljke, kroz veći yjenéi¢, kroz kraću gornju usnu vjen- ćića, kroz uziji, zašiljeni okrajak lista i t. d.
15* Silene venosa (Gilib.) Aschers. var. oreophila Maly, l. c., p. 692. —- Syn.: S. venosa var. latifolia (Rchb. p. p.) Maly ZBG., 1904, str. 188, non al. — S. bosniaca Hayek, Flora v. Steiermark, str. 336, non G. Beck. — Bosna: Dovli¢i kod Sarajeva. `
16*. Stachys karstianus Borb. var. eriocaulis Maly, l. c., p. 692. — Caules dense albido-villoso-lanati. Calyx hine et inde major. Dlakav je kao sto St. rectus var. Johnii Vatke u OBZ., 1872, str. 195. — Bosna: Trebevié: Draguljae, ca. 1150 m.
17*. Stachys karstianus Borb. var. confertus Maly, l. c., p. 692. — Syn.: St, suberenata var. conferta Murb. — Hercegovina: Oko Nevesinja (leg. Sagorski).
18*. Stachys karstianus Borb. var. obtusifolius Maly, |. c., p. 692. — St. labiosa var. obtusifolia G. Beck. — Bosna: Dolina Koseva, ispod grada u Sarajevu, gudura Moscanice, Trebević, Igman, Zgošća.
19*. Stachys karstianus Borb. var. sarajevensis Malý, l. c., p. 692. — St. labiosus var. sarajevensis Malý u ZBG., 1904, str. 246). — Stablo je jako razgranjeno i snabdjeno lišćem. Lišće je maleno, eliptiéno, tupasto. Čaška je malena, te imade mnogo žlijezda, kojim fali peteljka, inače je gola, kadkada i kudrava. — f. Jagodinae Malý, l. c., p. 692. — Calyx mo- dice longe glanduloso-pilosus. — Bosna: Ispod grada u Sarajevu. (U srednjem vijeku zvalo se je ovo brdo navodno ,Jagodina*).
20*. Stachys labiosus Bertol. «. typicus Malý, l. c., p. 692. — Calyces minute glandulosi, hirsuti vel glabrati. — Bosna: Bjelašnica planina, Trebević. Hercegovina: Prenj planina. Bosanske biljke slične su St.
40 Vermischte neue Diagnosen.
Sendtneri po tome, sto imadu gušći cvat i Sirje, dulje peteljkasto lišće. — 8. Reuteri (Schróter) Mal u ZBG., 1904, str. 245. Calyces longi glan- duloso-pilosi. Italija: Bergamaske Alpe.
21*. Stachys montenegrinus Maly, }. c. p. 692. — Sect. Eustachys § Rectae Briquet. — Caulis erectus, elatus, in parte inferiore patulo arti- culato pilosus, ramosus. Internodia media 5—7 cm longa. Rami erecto- patuli. Folia infima et media petiolata, oblongo-ovata, 4,5.X 1,6 (4— 5,5 X 1,3—2,3) em, longitudine latitudinem 2,5—3-plo superante, acuta, a basi + rotundata, grosse crenato-serrata, utrinque hispida, Pedunculi 1—15 mm longi, patulo-pilosi. Folia superiora basin versus attenuata, sessilia, ramealia angustiora, lanceolata, acuminata, serrata, fulcrantia infima ovato-oblonga, pauciserrata, fulcrantia praeterea ovata, acute acu- minata, dentibus calycinis aequilonga, subciliata. Inflorescentia magna, densa, obtusa, ca. 4,5—12 em longa. Bracteae lineari-lanceolatae. Calyx 9—11 em longus, subbilabiatus, quinque-dentatus, campanulato-infundi- buliformis, leviter prorsus curvatus, extus brevissime et longe glandu- loso-pilosus et etiam plurime eglanduloso-pilosus. Dentes calycini lan- ceolati, spinuloso-mucronati. Corolla ochroleuca, ca. 17 mm longa. La- bium superius simpliciter et glanduloso-pilosum, labium inferius superius plus duplo excedens. Filamenta compressa, in parte superiore bre- vissime glandulosa, in parte inferiore barbata. Mericarpia 3 mm longa, trigona, pulla, reticulato-punctata. — Montenegro: In saxosis Trijepsi, district. Kuti, 20. Julio (Baldacci, Iter Albanicum septimum 1900, Exsice. br. 355). Razlikuju se od St. Sendtneri G. Beck i St. labiosus Bertol, uzrastom i oblikom lišća i t. d. S£. mentifolia Vis. ima veće, dvousnate čaške, ima veće lišće, koje bude modro onako, kako je ono od Mercurialis, kad se osuši (od Indiga?), te imade veće ovräno lišće, Cijev veće vjencice je takogjer tanji. Sekcija Chilostachys Bentham nije uteme- ljena, sto se mimogred istice.
22*. Stachys serpentinus Maly, l. c. p. 693. — Sect. Eustachys S Rectae Briquet. — Plerumque atropurpureus, pluricaulis, elatus, gracilis. Caulis adscendens, diffusus, nitidus, parte infima pilis longis patulis hir- sutis, praeterea glaber, a basi patulo ramosus. Internodia longissima. Folia oblongo-lanceolata, perspicua, inferiora longe pedunculata, acuta, serrato-dentata, superiora et ramealia angustissima. Inflorescentia elon- gata, acuta. Verticilli fere omnes inter se disjuncti, pauciflori. Calyx 5—8 mm longus, subregulariter quinquedentatus, glaber, tantummodo in sinubus dentium calycis ciliatus, dentes tubo dimidio aequales, fructifere tempore tubo aequales. Corolla 11—13 mm longa, sulphurea, in fauce intus purpurea. Labium superius extus macula purpurea praeditum, labium inferius duplo longius, versus basin purpureo coloratum, et in fronte purpureo-maculatum. — Bosna: Na razvalinama i na stijenama u dolini Lima kod Rudoga, 360—400 m. Cvate u junu.
23*, Gypsophila repens var. pygmaea Beauverd in Exc. Phan. Murith., 1912, p. 13. — Radice perenni crassa, contorta, ramosissima, multicauli; caule humili (1—3 cm), parce folioso; foliis caulinis (1—2-jugis) basilari-
Vermischte neue Diagnosen. 41
busque parvis (superficie 5-8 X 1—1'/, mm), crassis, subtus valde cari- natis; inflorescentia pauci (3 --9)-flora, longe bracteata; pedicellis brevi- bus (+ 1!/; mm long), filiformibus, arcuatis, bracteis aequilongis; flori- bus parvis (+ äi mm long.) hermaphroditis. — Helvetia: In saxo- sis loci dicti ,Gebüdem* supra „Visperterminen“, alt. 2200—2300 m in Alpibus Vallesiae, ubi copiose; leg. ipse die 18 mensis Julii 1911. — Dans un préeédent article publié par le Bulletin de la Société botanique de Genéve, j'ai eu l'occasion d'attirer l'attention sur le polymorphisme dn Gypsophila repens à propos d'une race tout à fait dioique, dont les pieds femelles se distinguaient à distance par la vivacité du coloris de leurs petites fleurs roses. — Au Gebüdem, la pente sud du sommet héberge, dans les glariers et ravins à Douglasia Vitaliana, situés vers 2300 m d'altitude, des touffes compactes d'une trés petite Gypsophile, ne présentant qu'une — plus rarement deux — paires de feuilles cauli- naires de trés petites dimensions, les feuilles basilaires étant à peine plus courtes que les hampes florales. L'inflorescence pauciflore n'est pas ramifiée comme chez les formes typiques, mais présente de 3 à 9 fleurs apparemment verticillées à cause de l'avortement héréditaire des rameaux latéraux; les entrenoeuds dans l'inflorescence sont trés rapprochés (1— 4 mm), excédant à peine la longueur des bractées qui, à leur tour, sont généralement aussi longues ou guére plus courtes que les pédicelles filiformes et arqués (+ 1—2 mm); les fleurs, trés petites, sont de méme nuance que chez la forme typique. La taille de cette dernière varie entre 10 à 30 cm de hauteur, selon l'altitude de ses stations comprises entre le lit des torrents alpins ou les plages lacustres de la plaine (p. ex. les rives de l'Arve, prés Genéve; Bellerive et Coudrée, au bord du Lé- man, 375 m alt., et les rochers de la région alpine (p. ex. 3000 m à l'Oldenhorn et à la Dent du Midi, où la plante n'atteint plus que 8 em de hauteur, mais offre néanmoins plusieurs paires de feuilles caulinaires et une inflorescence en panicule ramifiée). — Les tiges desséchées des années précédentes attestent de la taille maximale atteinte par la nou- vele variété, que nous connaissons aussi du Mont d'Or et Tours d'Ai (Alpes vaudoises) et qui peut étre recherchée ailleurs dans les rochers détritiques exposés en plein midi. Elle peut encore étre mise en paral- lele avec les Silene exscapa out Huichinsia brevicaulis, par rapport aux Silene acaulis et Hutchinsia alpina correspondants: dans le méme domaine, une comparaison entre le Gentiana bavarica et sa variété imbricata Sehleicher nous montre un exemple analogue de nanisme héréditaire. 24*. Pinguicula leptoceras var. variegata (Arv.-Touv.) Beauverd, l. c., p. 23. — P. variegata Arvet-Touvet, Monogr, Pilosella, etc.: 54 (1873), non Turcz. ex DC. (1844); P. grandiflora var. variegata St Lager, Fl. descr. du bassin du Rhóne, éd. 8: 645 (1889); P. Arveti Genty ap. Morot, Journ. de bot. V: 240—260 (1891); P. grandiflora var. Arveti Rouy, Fl. Fr. XI: 201 (1909). — Une monographie récente des Pinguicula publiée par. J. Schindler, en 1907, dans l'Oesterreich. bot. Zeitschrift (l. c., Stud. mittel- u. Süd- europ. Arten d. Gattung Pinguicula) attribue au P. leptoceras une dignité
42 Vermischte neue Diagnosen.
spécifique basé eprincipalement sur la forme du calice et celle de léperon, qui, toutes deux, différent de celles qui caractérisent les P. vulgaris L. et P. grandiflora Lamk.; la constatation de nombreux types ambigus reliant entre elles ces trois plantes et leurs variétés me fait douter en- core de leur autonomie; toutefois, n'ayant pu moi-méme observer chez aucune d'elles d'autres organes plus aptes à établir un bon critere spéci- fique, je me range, jusqu'à plus ample informé, à l'avis du monographe _autrichien admettant que tout ce qui a été désigné comme P. grandiflora dans le domaine alpin central, appartient au P. leptoceras: „P. leptoceras est species optime distincta, alpestris!^, et, comme tel, lui subordonne, à titre de variété microphylle, le P. variegata Arvet-Touvet, que des auteurs expérimentés tels que St. Lager, ex Cariot, dés 1889, et Rouy en 1909, avaient d'ailleurs réuni au P. grandiflora. — Le P. variegata Arvet, non Turez. n'était, jusqu'alors, connu que du Mont Viso (Alpes du Dauphiné); il se distingue par la petitesse de ses feuilles, rappelant les dimensions de celles du P. a/pina, par sa corolle élégamment pa- nachée de blanc, à tube court, et à lévres trés inégales, enfin par son éperon gréle, subulé, droit, égalant du !/; á la moitié du reste de la co- rolle. Ces caractéres, qui sont relativement constants dans la localité du Simplon située au sud de l'Hospice (petites tourbiéres du sentier de Bistinen), ne le sont plus du tout, dés que lon se rapproche de Kalt- wasser, ou cette plante abonde en affectant les formes les plus désor- données qui la rendent difficile sinon impossible à distinguer du P. lepto- ceras, du P. grandiflora ou, plus généralement, des formes montagnardes du P. vulgaris, qui me paraît être toujours plus le seul type spécifique, irréductible mais trés polymorphe, auquel devront étre réunies les deux espèces précédentes, à titre de sous-espèces: dimensions des feuilles, longueur et nombre des scapes, formes du calyce et de la corolle, pro- portions de l'éperon, etc., etc., tout varie à l'infini dans cette plante très abondamment répandue aux abords du Simplon, partout oü suinte l'eau des névés ou des glaciers fondants. Une seule constatation ne me laisse aucun doute: c'est que dans ses formes réduites la plante des tourbiéres longeant le bas du sentier du Bistinenpass est de tous points identique à celle qui, sous le nom de P. variegata Arvet-Touvet, a été distribuée avec l’exsiccata de la Société dauphinoise sous le no. 4193 et provenant du Mont Viso; comme telle, cette plante est nouvelle pour la flore valai- sanne et tout le territoire suisse.
25*. Astragalus supranubius Bornm. in Mitt. Thür. Bot. Ver, N. F., XXVIII (1911), p. 53. — Syn.: A. cruentiflorus Boiss. Fl. Or., II, 355 (1872); non Boiss. Diagn, I, 9, p. 82 (1849). — Fruticosus, bipedalis, densissime erinaceus; ramis spinis ereberrimis brevibus patulis tota longi- tudine armatis, inter stipulas tomentosis, demum nigrescentibus; stipulis teneris, hyalinis, parte libera triangulari-lanceolatis ciliatis; foliis patule sericeo-villosis subargenteisve, 5—6-jugis, rhachide crassa 1,5—2 em longa; foliolis minutis, 3—5 mm longis, ovatis, complicatis, breviter spinulosis, summis perparvis rhachidis spina fusca longe superatis ;
Vermischte neue Diagnosen. 43
axillis 4 - 5-floris capitula densa globosa foliis terminalibus superata for- mantibus; bracteis amplis, ovatis, concavis, acutis, membranaceo-sub- coriaceis (non hyalinis), brunneis, medio dorso tomentellis, calycis tubo longioribus; calycis a basi albo-hispidissimi dentibus apice subulatis tubo mox fissili duplo longioribus; vexilli calycem parum vel vix superantis lamina basi auriculata, ungue sublongiore. — Antilibanon: Auf dem Hermon („Djebel Cheikh“) westliche Abhänge (leg. Gaillardot, 18. VII. 1878; u. 1767); ebenda Abhänge oberhalb Rascheya, alt. 7000'—9000' (leg. Kotschy; exs. no. 170 ex clariss. Handel-Mazzetti, Herb. Hof- mus, Wien) — Nördlicher Libanon: Makmelgebirge, oberhalb Ehden (leg. Blanche, a. 1855; no. 3109 bis). — Die beiden im Herbar Hauss- knecht befindliehen Exemplare von Ehden und vom Hermon gleichen einander, als ob sie ein und demselben Individuum entnommen wären. Auch ohne die Form der Brakteen zu untersuchen, ist die Art durch das mehr abstehende weniger silberglänzende Indument der Fieder- blattchen vom echten A. cruentiflorus Boiss. Diagn. (mit linearen hya- linen Brakteen) unschwer zu unterscheiden. Die Grösse des Kelches entspricht den Boissierschen Angaben (6!/, lin), sie sind 10—12 mm lang.
26*, Astragalus Baalbekensis Bornm., l. c. p. 54. — Fruticuloso- caespitosus, humilis, erinaceus adpressissime sericeo-argenteus; ramis spinis tenuibus patentibus vetustisque recurvatis horridis; stipulis coria- ceis, ovatis, tomentellis, marginem versus glabratis, parte libera breviter acuminatis et saepissime amoene purpureo-tinctis; foliis 1—3 cm longis, 3-jugis rarius 4-jugis, in spinam foliolis summis longiorem abeuntibus; foliolis parvis, 2—4 mm longis et 1—3 mm latis, oblongis, complicatis breviter acuminatis (non in spinulam longam acerosam attenuatis); axillis 4—5-floris, fasciculis florum in allabastro bracteis arcte involu- cratis, ad apicem ramorum in capitulum pauciflorum ovato-globosum plus minus dense aggregatis; bracteis flores singulos involucrantibus, majusculis, coriaceis, flavidis, tomentellis, cymbiformibus, 7 mm longis, exterioribus orbicularibus apice bilobis, lobis acutis purpurascentibus, in- timis late ovatis, acutis, glabratis vel in medio tantum tomentellis; ca- lycis a basi densissime niveo-hispidi 8 mm tantum longi dentibus lineari- setaceis, tubo mox fissili duplo longioribus; corolla (sicca) atropurpurea, calyce sesquilongiore, 10—12 mm longa, vexilli lamina ad basin auri- culata et in unguem ea sublongiorem attenuata. — Antilibanon (nórdl. Teil): Subalpine Region der Abhänge oberhalb Baalbek, bei 15—1600 m (legit Bornm. no. 11593). — Zunächst verwandt mit dem bisher nur aus der Umgebung von Aleppo bekannten A. lepidanthus Boiss., welcher (im Gegensatz zu A. Bethlehemiticus Boiss. und A. argyrophyllus Boiss. et Gaill mit etwa 19 mm grossen Kelchen) ebenfalls kleinkelehig (nur »4lin.*, also c. 8 mm lange Kelche) ist, aber eine ganz andere Gestalt der erheblich grósseren Fiederblüttchen (in eine lange Spitze auslaufend, also ähnlich wie bei A. argyrophyllus) aufweist; auch werden bei diesem die inneren Brakteen als ,anguste oblongae* bezeichnet. Der Blüten-
44 Vermischte neue Diagnosen.
stand ist gelockert; einer roten Färbung der Nebenblätter und der Spitzen der (häufig zweispitzigen) Brakteen wird hier nicht Erwáhnung getan.
21*. Colpodium leianthum Hackel in Mitt. Kauk. Mus., VII (1913), p. 203, — Perennis, omnibus partibus glaberrimum. Culmi erecti circa 20 em alti, teretes, fere ad apicem usque foliati, 2—3-nodes. Vaginae teretes, arctae, internodiis longiores, imae confertae, sed non incrassatae, vetustae fuscescentes, minutatim dilabentes. Ligula ovata, obtusa, 2— 3 mm longa. Laminae lineares, obtusae, planae, ad 6 em longae, 3 mm latae, virides. Panicula ovata, erecta, laxiuscula, patens, circ. 9 cm longa 4—5 cm latae, ramis subcapillaribus, binis, ultra medium indivisis, spiculis in 1/,—!/, superiore ramorum confertis subimbricatis breviter v. brevissime pedicellatis, subterminalibus subsessilibus. Spiculae obovatae 4 mm longae biflorae, e viridi, violaceo et brunnescente variegatae. — Glumae steriles fertilibus superpositis !/—!/; breviores, inaequales (2 et 3 mm longae), lanceolatae, acutiusculae, I. 1-nervis, II, 3-nervis, nervis lateralibus brevibus. Glumae fertiles ovali-oblongae, apice rotundato v. rotundato-truneato, saepe erosulae, dorso convexae tenuissime 5-nervis, nervis lateralibus vix ultra medium productis brevioresve, etiam in nervis ealloque glaberrimae. Palea glumam aequans, elliptica, obtusa, binervis, laevis. Antherae 2 mm longae. — Caucasus: ad pedem glaciei Gul (mons Uzba), 2800 m, Svanetia superior, 21. VII. 1911, leg. A. Schel- kovnikov. — Typus in Herbariis E. Hackel et Musei Caucasici. — Verwandt mit C. Balansae Hack. (ined.) = Catabrosa Balansae Boiss., aber durch die ganz kahlen Deckspelzen (gl. fertil) verschieden, welche bei C. Balansae nicht nur auf den Nerven, sondern auch zwischen diesen angedrückt behaart sind.
28*. Poa longifolia Trin. var. laxior Hackel, l. c., p. 204. — Differt a typo panicula laxiore, spiculis paullo minoribus. Valde affinis P. hy- bridae Gaud., a qua vix nisi glumis fertilibus omnino glabris differt. — Svanetia superior: In pratis alpinis jugi Zagar (2644 m), comm. Uskul, 31. VII. (13. VID, 1911, leg. A. Schelkovnikov.
29*. Festuca ovina L. var. valesiaca Koch subvar. caucasica Hackel, l. c., p. 204. — Differt a var. valesiaca Koch praesertim foliis laevibus. — Svanetia superior, ad pedem glaciei Gul (mons Uzba), 2743 m, 21. VII. (3. VIIL), 1911, leg. A. Schelkovnikov.
30*, Festuca ovina var. humilis Hackel, l. c., p. 204. — Differt a var. rupicaprina Hack. laminis ad latera non sulcatis, sed subcylindricis, sub epidermide stratis sclerenchymaticis continuis instructis. — Svanetiae et Mingreliae confines ad latera jugi Natachtas (2438 m), 12 (25. VIL 1911, leg. A. Schelkovnikov.
31*. Betula humilis var. Gruetteri H. Gross, l. c., p. 70, Abb. 1, fig. 1. — Rami valde glandulosi glabri, novelli minute puberuli, abundanter glanduliferi. Folia mox glabra in petiolo glabro tertiam folii partem su-
Vermischte neue Diagnosen. 45
perante usque dimidium aequante (4—)6—8 mm longo, saepissime rotun- dato-ovalia v. suborbicularia v. + lato-elliptiea (raro latitudine longi- tudinem parum superante) 11—18 mm longa (7—)9—15 mm lata, basi rotundata v. obtusa v. saepe subcordata v. rarius + late rotundato- cuneata, apice saepissime rotundata raro obtusiuscula v. rarissime acu- tiuscula, + grosse crenato-dentata; subtus pallidiora, 3—4 costata, costis venisque argute prominentibus reticulato-venosa. Inflorescentiae fructi- ferae pedunculis dimidias ipsas subaequantibus v. paullum superantibus (3—)4—6(— 7) mm longis insidentes, ovatae v. breviter usque oblongo- ellipsoideae (8—)9—12 mm longae (4—)5 mm diametientes, erectae v. nutantes. Squamarum lobi laterales quam intermedius plerumque parum breviores porrecti v. divaricati; [samararum ala nucula saepissime qua- druplo-sextuplo angustiore]. — Bei dieser Birke fallen sofort auf: die Länge der Blatt- und Fruchtstandstiele und die + rundliche Form der Blätter, deren Adernetz unterseits sehr scharf hervortritt. Längere Blatt- stiele (= mehr als !/, Spreite lang) finden sich zwar gelegentlich bei B. humilis var. genuina, aber mehr vereinzelt, nicht ausschliesslich vor- kommend wie bei var. Gruetteri, Diese steht in allem der var. camt- schatica Regel nüher als der var. genuina, ist aber mit ersterer nicht identisch, da die var. camtschatica nicht nur robuster ist, sondern stets grössere, spitze Blätter und fast zylindrische Fruchtstände hat. Sie er- innert sehr an die von Pallas Fl. Ross. tab. 40, fig. D abgebildete Birke; ob sie aber mit dieser identisch ist, lásst sich nicht mit Sicherheit sagen, da die Zeichnung Pallas’ nicht sorgfältig genug ist. Vorläufig ist sie als eine Einzelform anzusehen wie etwa B. pubescens var. Murithii Gremli, kommt aber vielleicht noch ófter vor, weshalb auf sie zu achten ist. Gruetter fand diese Birke im Juli 1896 im Kreise Oletzko ,Ba- ranner Forst Bel. Classenthal am Kleszówer Torfbruch*, wo er übrigens auch Carex heleonastes entdeckte; nach der Anzahl der im Herbar des Preuss, Bot. Vereins zu Königsberg befindlichen Exemplare zu urteilen, sind hóchstwahrscheinlich mehrere Stráucher von Gruetter angetroffen worden. Leider ist diese interessante Birke jetzt infolge der im Laufe von 14 Jahren stattgehabten Veränderungen des Geländes (Torfstich, starke Bebuschung) nicht mehr zu finden und als verschwunden zu be- trachten; B. humilis ist auf dem ziemlich beschrünkten Gelände dort überhaupt äusserst spärlich und, wovon ich mich selbst überführt habe, grósstenteils im Rückgange begriffen.
32*. Betula humilis var. genuina X var. Gruetteri H. Gross, l. c., p. 71, Abb. 1, fig. 2. — (Oder vielleicht B. humilis var. genuina — Gruetteri.) Folia valde variabilia, elliptica v. ovalia v. ovata v. rotundato-elliptica v. -ovata usque subrotunda [Breite 15— 21, Länge 16—32 mm], basi late cuneata v, rotundato-cuneata v. rotundata, obtusa v. subcordata, apice obtusiuscula v. acutiuscula interdum rotundata, + regulariter crenato- serrata v. -dentata, + subcoriacea, in petiolis lamina triplo v. nonnum- quam fere duplo brevioribus, subtus nervis venisque tert. prominentibus. inflorescentiae fructiferae ellipsoideae pedunculis circiter ter brevioribus
46 Vermischte neue Diagnosen.
isidentes, — Flügel 3—4 mal schmäler als Nüsschen. Auf var. Gruetteri deuten: 1. die Form einzelner Blätter, 2. die vielfach verhältnismässig langen Blattstiele, 3. die stark hervortretenden Nerven dritter Ordnung, auf var. genuina; 1. die mehr aufrechten, dickeren Zweige, 2. die Ver- kürzung vieler Blattstiele, 3. die vorherrschende Blattform (überwiegend viel länger als breit, + spitz. — Standort wie vorige (Gruetter).
33*, X Betula Warnstorfii C. K. Schneider (B. humilis X pubescens Warnstorf) forma tenuijulis H. Gross, l. c., p. 80, Abb. 4, fig. 3, 4. — Folia ovata v. ovato-rhombea; inflorescentiae fructiferae oblongo-ellip- soideae v. ellipsoideo-cylindricae, parvulae et tenues (8 —15 X 2—4—5 mm), in pedunculo dimidias ipsas subaequante v. paullum longiore, erectae. — Habit. Kónigsberg: Jungferndorfer Bruch (H. Gross) Lótzen: bei Waldhof Z! (H. Gross), Tuchel: Abrauer Moor nördlich von den Fuchs- bergen bei Kensau Z! (H. Preuss). — Diese Form ist sehr auffällig durch die (reif!) kleinen, dünnen Fruchtstände, während die Blätter so gross oder fast so gross wie bei B. pubescens (bis 40 X 28 mm!) sind; bei einem Exemplar (mit den grössten Blättern! vgl. Abb. 4, fig. 3) sind die Flügel !/,—!/, schmäler als die Nüsschen.
34*. X Betula Warnstorfii C. K. Schneider (B. humilis X pubescens Warnstorf) forma rhomboidalis H. Gross, l. c., p. 81, Abb. 4, fig. 1, 6. — Folia basi + longe cuneata vel raro rotundato-cuneata media v. paullum infra medium latissima rhomboidea, acuta vel paullum acuminata, In- florescentiae fructiferae crassae (19—22 X 6,5—8—9 mm) oblongo-cylin- dricae erectae v. nutantes v. raro paene pendulae. — Blätter bisweilen ziemlich grob gekerbt-geságt. — Habit. Königsberg: Jungferndorfer Bruch (Dr. Abromeit, H. Gross), Lótzen b. Waldhof, Widminnen u. a. a. O. (H. Gross). Lyck: Sarkor Bruch (Dr. Sanio). Tuchel b. Abrau. (H. Prouss). VeL C. K. Schneider, l c. fig 58d. d — Manche Formen der B, pubescens sehr nahestehend, aber durch die vorher angegebenen Merkmale von dieser zu unterscheiden.
35*. X Betula Warnstorffii C. K. Schneider (B. humilis X pubescens Warnstorf) forma ovatifolia H. Gross, l. c, p. 81, Abb. 4, fig. 2, 5, 7, vgl. C. K. Schneider, ]. c., fig. 58d,, d — Folia basi rotundata v. vo- tundato-cuneata v. rarius leviter cordata v. breviter lato-cuneata paullum supra basin latissima ovata, acuta. Inflorescentiae fructiferae crassae oblongo-cylindrieae (ut praecedentis) erectae v. saepius nutantes v. pen- dulae. — Habit. Königsberg: Jungferndorfer Bruch (Dr. Abromeit, H Gross), Lótzen: b. Waldhof, Trossen, Woysaksee u. a. a. O. (H. Gross) Lyck: Reuschendorfer Bruch, Sarker Brueh (Dr. Sanio, H. Gross), Tuchel: b. Abrau (H. Preuss) — Ebenfalls der B. pubescens oft sehr nahestehend, über die Unterscheidung von dieser vgl. oben. — N. B. Auf der Abb. 4 erscheinen einzelne Fruchtstünde etwas zu dick, weil sie naeh überreifen Exemplaren gezeichnet werden mussten.
36*. X Betula Zabelii Schelle (B. humilis X verrucosa Winkler) forma subhumilis H. Gross, l. c., p. 82, .Abb. 5, fig. 1—3. — Inflorescentiae fructiferae pro longitudine erassae (2—21/, X 1) in pedunculo 4—5 mm
Vermischte neue Diagnosen. 41
longo quam petiolus 6—8 (—9) mm longus folii parvuli (19—) 23 - 27 (—29) mm longi 13—20 (—24) mm lati aliquanto breviore, oblongo-vel ellipsoideo-cylindricae, raro ellipsoideae, erectae v. parum nutantes, — Habit: Lótzen: bei Waldhof, am Woysaksee, Nietlitzer Bruch, Wid- minnen, Camionken, Neuhof, Z,—Z, (H. Gross), Lyck: im ,Borrek* bei Lyck (Rand des Sarker Bruches) V, Z, (H. Gross). — Sehr auffüllig ist ein hierzu gehóriges Exemplar (nicht Schattenform! vgl. Abb. 5, fig. 1), das der B. humilis sehr ähnlich ist, von ihr aber durch folgendes ab- weicht: Blätter von der Textur der B. verrucosa, Adernetz unterseits nicht hervortretend, Blatter (auch an einem und demselben Zweig sehr ver- änderlich) feiner und schärfer gesägt.
37*, X Betula Zabelii Schelle (B. humilis X verrucosa Winkler) forma ambigens H. Gross, l. c., p. 83, Abb. 5, fig. 4, 5, 7-8. — Inflorescentiae fructiferae pro longitudine latae (2—2!/; X 1) in pedunculo usque 5 mm longo petiolo folii majusculi (plus 3 em longi) breviore, vel in pedunculo plus 5 mm longo petiolum folii parvuli (minus 3 em longi, inflorescentiis fructiferis parum longioris) circiter aequante v. eo parum longiore, erectae, — Folia usque 46 X 31 mm, petiolus 10—15 mm, inflorescentiae fructiferae usque 13 mm longae 6 mm latae in pedunculo 4 mm longo, vel: folia usque 30 X 17 mm, petiolus usque 9 mm, inflorescentiae fructi- ferae usque 17 mm longae 7—(8) mm latae pedunculo 9 mm longo suffultae. — Habit: Lótzen: bei Waldhof (H. Gross), Königsberg: Jungferndorfer Bruch (H. Gross), Vermittelt zwischen forma subhumilis und der folgenden forma subverrucosa; erreicht als Grossstrauch eine Hóhe von etwas über 5 m. =
38°. X Betula Zabelii Schelle (B. humilis X verrucosa Winkler) forma subverrucosa H. Gross, l. c., p. 83, Abb. 5, fig. 6, 9. — Inflorescentiae fructiferae pro longitudine angustiores (3—4 X 1), pedunculo 9 mm longo v. longiore petiolum usque 10—15 mm longum folii majusculi 25—47 mm longi 16—31 mm lati plerumque distincte aequante v. eo paullum lon- giore suffultae, 16—22 mm longae 6—7 mm latae, erectae v. nutantes. — Habit Lötzen: Bruch NW. von Trossen Z (H. Gross). Steht in manchen Formen der B. verrucosa recht nahe, ist aber leicht von ihr durch folgendes zu unterscheiden: Blatter viel weniger zugespitzt, Seiten- ecken abgerundet, Basis oft + abgerundet, Serratur weniger unregel- mässig als bei verrucosa, Fruchtstände aufrecht. Blätter junger Triebe oft sehr gross (bis 50—55 X 45 mm, Abb. 5, fig. 9), diehtdrüsig, leder- artig. — Dieser Bastard hat gewóhnlich habituell grosse Ahnlichkeit mit jungen Exemplaren der B. verrucosa, ist aber von solchen nicht schwierig Schon durch folgendes zu unterscheiden: Stammrinde dunkler (wenn baumartig) Stamm knorrig, etwas hin und her gebogen, fast vom Grunde an verzweigt, Aste mehr aufrecht, Wuchs gedrungener, Belaubung dunkler; reichlich fruktifizierend, was bei JB. verrucosa-Exemplaren von gleicher Grósse gar nicht (oder nur in sehr untergeordnetem Masse) der Fall ist, Fruchtstände aufrecht oder nickend, im übrigen vgl. die Be- Schreibungen. Sehr auffallig und als Bastard leichter kenntlich war ein
48 Vermischte neue Diagnosen.
zu forma subhumilis gehóriges Exemplar, das ich bei Waldhof, wo übrigens beide Bastarde so reichlich und formenreich vorhanden sind wie sonst nirgends, antraf: Stamm knorrig, etwas hin und her gebogen, ca. 4 m hoch, mit grauer Rinde, Aste schon vom Stammgrunde an ab- gehend, + rutenförmig, aufrecht-abstehend, mehr aufrecht, Blatter und Fruchtstände vgl. Beschreibung der forma subhumilis. Sicher ist dieser Bastard an den meisten Stellen zu finden, wo B. humilis in grósserer Zahl auftritt, wenigstens habe ich ihn im Kreise Lótzen an den meisten B. humilis-Standorten angetroffen; da er aber immerhin nicht gerade leieht zu erkennen ist, dürfte er vielfach nur übersehen sein.
39*. Betula humilis X nana H. Gross, 1. c., p. 85. — B. humilis Schrk. var. nana L. Lehbert in herb. (B. humilis X nana? Lehbert Correspondenzbl. Riga 1909 ist B. humilis var. genuina forma parvifolia). — Frutex humilis ramis erectis tenuibus superiorum annorum glabris brunneis novellis minutissime puberulis nigro-fuscis. Folia in petiolo 1—2!/, (—3) mm longo, parva (7—) 8—13—20 mm longa (1—)8—15(—20) mm lata, ro- tundato-ovata vel suborbicularia, rarius rotundato-seu rhomboideo-obo- vata v. rhomboidea basi truncata v. leviter emarginata vel rotundata v. lato-rotundato-cuneata usque cuneata apice plerumque acutiuscula seu acuta vel rarius obtusiuscula, inaequaliter crenato-dentata dentibus + acutiusculis, subcoriacea (3—) 4—costata reticulo subtus prominulo ut in B. nana L. Inflorescentiae fructiferae in pedunculo ipsis plerumque paullo breviore (3—5 mm longo) ellipsoideae 7—8 mm longae 4—5 mm diametientes; alae samararum puculis 4—5 plo angustiores; squamae basi longe cuneatae antice trilobae intermedio quam lobi laterales paullo longiore. — Habit: Estland: Reval: Seewald; Ufer des Oberen Sees; bei Witna, nur hier mit B. humilis und nana, sonst nur mit B. nana (R. Lehbert) — Es liegen grósstenteils sterile Exemplare vor, die der B. nana sehr ähnlich sind, aber von ihr leicht durch folgendes zu unter- scheiden: Zweige dünn, weniger stark weichhaarig als bei B. nana, Blätter fast stets deutlich spitzlich oder spitz, Blattzühne stets spitzlich, Blatter meistens etwas linger gestielt, alles auf den Einfluss der B. humilis zurückzuführen. Die Anteile der B. nana sind: Zweige dicht fein weichhaarig, Blatter + rundlich, oft so breit als lang, seltener breiter als lang, Blattstiel kurz, Seitennerven etwa ebenso stark wie Mittelnerv, Adernetz (engmaschig) ziemlich scharf hervortretend. Erinnert an B. nana X pubescens forma alpestris (Fries) Winkl, unterscheidet sich aber von dieser dureh weniger stark behaarte dünnere jüngste Zweige, vor allem durch die viel kleineren Blätter und die weniger spitzen Blatt- zähne und ist, wie ein Vergleich mit zahlreichen Exemplaren der B. nana X pubescens forma alpestris besonders aus Estland ergab, mit dieser gar nicht zu verwechseln. Jedenfalls kommt dieser Bastard in den russischen Ostseeprovinzen, wo z. B, um Reval B. nana an zahlreichen Stellen und gelegentlich mit B. humilis durcheinander wächst (nach Lehbert), noch ófter vor.
Bepertorium sperierum novarum regni vegetabilis.
No. 350 XIII. Band 25. September 1913
Bepertorium Europarum et editerraneum. Herausgegeben von Prof. Br. ff. Fedde.
“No. 4 I. Band No. 4
XVII. x Papaver explicatum K. Wein, eine neue Form
der Hybride P. Rhoeas x dubium. Von K. Wein. (Originalarbeit.)
Herba e radice pluricaule, patenter setulosa, circiter 0,35—0,45 m alta. Folia glaucescentia adpresse setulosa, supra glabrescentia, caulina pinnatifida vel subbipinnatifida, lobulis plus minusve angustis, acutis, aliquantus brevis fere triangularis vel lineari-lanceolatis, in rhachidem petiolumque alatum decurrentibus. Pedunculi pro caulium longitudine satis longi, patenter setulosi. Alabastra ellipsoidea, patenter setulosa, circiter 1,5 cm longa. Capsula stipitata, plus minusve costata, ovato- oblonga vel oblonga vel fere obconica, ad apicem vix contracta, ad basim semper distineter attenuata. Discus planus umbilicatus capsula latior, crenis inter se tegentibus vel rarissime fere liberi, Stigma 7—9-radia- tum, radiis stigmaticis disci marginem non attingentibus. Semina abortiva.
Flora des Harzes: Am Eisenbahndamme bei Riestedt in der Nähe des Bahnhofes in Begleitung von P. Rhoeas, P. dubium usw.
Beim ersten Anblick der Pflanze glaubte ich das bisher nur einmal in den Cevennen bei Courroi von Tueskievicz gesammelte P. hirto- dubium Fedde vor mir zu haben; eine nühere Untersuchung belehrte mich jedoch eines anderen. Hs stellte sich heraus, dass nur eine Form der so seltenen Hybride zwischen P. Rhoeas und P. dubium vorliegen konnte. Dass die Pflanze, wie nach den abstehend beborsteten Pedunkeln vermutet werden kónnte, nicht zu P. Rhoeas gehóren konnte, ergab sich aus der Gestalt der Blatter. Nach meinen Beobachtungen an vielen Hunderten von Exemplaren von P. Rhoeas und P. dubium sind nümlich beide Arten durch die Form der Blatter sehr gut voneinander geschieden,
Repertorium specierum novarum. XIII. (25. IX. 1913.) 4
50 K. Wein.
viel besser als durch die Zahl der Narbenstrahlen, die Beschaffenheit der Lappen des Diskus usw., die meist, auch in modernen Floren werken, herangezogen werden. Dazu kommt noch die Farbe der Blütter. Das intensiv graugrüne Kolorit, das P. dubium schon meist aus weiterer Entfernung hin deutlich erkennen lüsst, habe ich an den Tausenden von -Formen des P. Rhoeas, die mir unter die Augen gekommen sind, niemals- bemerkt. Nun weist unsere Pflanze stark graugrüne Blätter mit dem Zuschnitt derer des P. dubium auf. Das sind Merkmale, die deutlich er- kennen lassen, dass nur eine Hybride zwischen P. Rhoeas und P. dubium vorliegen kann. Die Sterilität der Samen und das Schwanken der Merk- male erheben die anfängliche Vermutung zur Gewissheit.
Von P. Rhoeas unterscheidet P. explicatum sich also sofort durch die graugrünen, wie bei P. dubium gestalteten Blütter und die teilweise auch an P. dubium gemahnenden Kapseln. Von P. dubium differiert P. expli- catum sehr deutlich durch die abstehend beborsteten Pedunkeln und die teilweise an P. Rhoeas erinnernde Form der Kapseln. .
Als Hybride zwischen P. Rhoeas und P. dubium sind zwar schon eine ganze Reihe Pflanzen beschrieben worden; von den meisten von ihnen ist jedoch die Hybridität zweifelhaft, Sie sind darum auch von dem Monographen des Genus, Fedde, unberücksichtigt gelassen worden. Sie seien aber hier, soweit es nótig erscheint, wenigstens zum Vergleich mit herangezogen.
Das ist zunüchst P. inexpertum G. Beck (vgl. Flora Nieder-Osterr., Il, 1892, p. 434). Bei dieser Form sind zwar die Blattzipfel 1. und 2. Ordnung linealisch-lánglich, ganzrandig, aber die Form der Kapsel weist mehr auf P, dubium hin. Nur die Narbenlappen decken sich am Rande. Ob P. inexpertum, wie G. Beck meint, wirklich eine Hybride zwischen P. Rhoeas und P. dubium darstellt, lässt sich meines Erachtens überhaupt stark bezweifeln.
In zweiter Linie kommt P. Hungaricum Borbás (vgl. A. Balaton -floraja, 1900, p. 388) in Betracht. V. v. Borbás deutete seine Pflanze als P. dubium X Rhoeas var. calvellum Borb.!). P. Hungaricum weist denen des P. Rhoeas ähnliche, fiederteilige Blätter mit entfernten Blattlappen, ‚aber verkehrt-eifórmig-keulige Kapsel auf. Die Borsten der Blütenstiele sind angedrückt, . Borbás hält sein P. Hungaricum wegen der breiteren Blattabschnitte für dem P. Rhoeas nüherstehend, während er P. in- expertum als dem P. dubium näherkommend anspricht. Meines Erachtens ist auch die Zugehörigkeit von P. Hungaricum zu P. Rhoeas X dubium sehr zweifelhaft.
Wahrscheinlicher ist der hybride Ursprung der von L. M. Neuman (vgl. Sveriges Flora, 1901, p. 482) als P. dubium X Rhoeas beschriebenen Pflanze, obwohl die Anführung des Synonyms ,P. Rhoeas var. strigosum Boenn.* entschieden gegen diese Deutung spricht. Nach Neuman
1) Var. calvellum Borb. a. a. O. = glabellum Elkan, Tent. monogr. gen. Papav., 1839, p. 28, non Stev. ap. DC., Syst. II, 1821, p. 78.
X Papaver explicatum, eine neue Form der Hybride P. Rhoeas X dubium. — 51
handelt es sich um eine deutliche Mittelform zwischen den beiden Stammarten, in deren Gesellschaft sie auch wuchs. Im Aussehen soll sie entweder mehr P. dubium oder noch häufiger P. Rhoeas gleichen. Der Blütenstiel wird als mit angedrückten oder hin und wieder mehr abstehenden Borsten beschrieben. Die Kapsel ist deutlich, aber bei weitem nicht doppelt so lang als breit. Uber ihre Form, die ausschlag- gebend bei der endgültigen Beurteilung der Pflanze sein könnte, enthält die Diagnose leider nichts. Die Narbe ist etwa zehnstrahlig, der Diskus erhaben (urhälkad), Die Zipfel der Narbe sind etwas keilfórmig mit vorn abgerundeten und sich nicht oder unbedeutend deckenden Rändern. Der Pollen ist zum Teil untauglich, rötlich. Ob die Pflanze von Neuman nicht etwa zu P. Rhoeas X strigosum gehört, möge dahingestellt bleiben. Es lässt sich sehr gut auch an eine Form dieser Hybride mit länglicher Kapsel denken, obwohl das Vorkommen unter P. Rhoeas und P. dubium dagegen spricht.
Sicher nicht zu P. Rhoeas X strigosum gehört dagegen das interessante P, exspectatum Fedde. Die fehlschlagenden Samen kennzeichnen es sofort als Hybride. Aber P. strigosum kann nicht in Frage kommen, da P. exspectatum eine schmal-verkehrt-kegelfórmige, von der Spitze bis zum Grunde ganz allmählich verschmálerte, an der Spitze kaum zusammen- gezogene, 1 cm lange, an der Spitze 0,3—0,4 cm breite Kapsel besitzt. Das weist nur auf P. dubium als den einen Parens hin. Auf die hybride Entstehung des P. exspectatum deutet auch das Vorkommen zweier Formen, der einen (f. rhoeadoideum Fedde) an den Blütenstielen mit ab- stehenden, der anderen (f. dubioideum Fedde) mit fast oder völlig an- gedrückten Borsten hin, Bezüglich der Richtung der Borsten an den Pedunkeln zeigt nun P. explicatum keine Schwankungen, dafür erweist sich aber bei ihm die Gestalt der Kapsel, die bei P. expectatum konstant zu sein scheint, veründerlich; selbst die beiden Hälften der Kapsel sind mitunter ungleich ausgebildet. Eine merkwürdige Übereinstimmung von P. exspectatum und P. explicatum zeigen die Blätter, die bei P, exspectatum sümtlich, bei P. explicatum aber wenigstens zu einem Teile nicht gerade sehr zerschnitten sind.
Es ergibt sich also, dass P. explicatum sehr gut von den unsicheren Formen der Kreuzung P. Hhoeas X dubium, P. inexpertum G. Beck und P. Hungaricum Borb., aber auch von dem sicher hybriden P. exspectatum Fedde verschieden ist. Auch von der von mir als var. pseudo-Rhoeas beschriebenen Form des P. exspectatum lässt sich P. explicatum sehr leicht durch die Blattform, die Gestalt der Kapsel usw. unterscheiden.
Ob es nun zweckmüssig ist, wie es besonders Rouy tut, für jede Form eines Bastardes eine eigene Bezeichnung zu schaffen, lásst sich mit Rubner u. a. mindestens bestreiten, obwohl andere namhafte Forscher, wie W. Becker, ebenfalls diesem Gebrauche huldigen. Einer Form der Hybride P. Rhoeas X dubium eine eigene Benennung zu geben, ist jedoch aus zwei Gründen berechtigt. 1. Die beiden Eltern sind ausserordentlich polymorph; 2. der Formenkreis der Kreuzung ist heute
4*
52 A. Thellung.
noch so gut als unbekannt. Es braucht auch nicht etwa befiirchtet zu werden, dass der Bastard P. Rhoeas X dubium in vielen Formen auf- gefunden wird, da ja nach den neuerlichen Untersuehungen von Bec- querel bei P. Rhoeas meist schon in der noch geschlossenen Blüte eine Belegung der Narbe mit Pollen erfolgt und daher ein Kreuzungs- produkt beider immer eine grosse Seltenheit bildet.
Nordhausen, den 31. August 1913.
XVIII. Neue Avena-Formen aus der Section Zuavena. ) Von A. Thellung (Zürich). (Originalarbeit.)
1. Avena sterilis L. (Thell., 1. c., p. 312) subsp. macrocarpa (Mönch) Briq. (Thell., l. c., p. 314).
Forma triaristata Thell., nov. form. Flosculo tertio (aeque ac primus et secundus) piloso et aristato. Güterbahnhof Zürich, 1913, Thellung. Das bisher als für A. sterilis (gegenüber A. fatua und barbata) cha- rakteristisch betrachtete Merkmal, dass die allfällig vorhandene dritte (und weitere) Blüte kahl und unbegrannt ist, erleidet hier eine Ausnahme.
Forma segetalis (Trabut) Thell., nov. comb.
A. sterilis segetalis Trabut in IV* confér. internat. de génétique (Paris 1911), 336 et Fig. 1, 5! [1913] = A. segetalis Trabut in Bull. agric. Alger, Tunis., 16* année [1910], 353 et 354 fig. e! — an Bianca??).
Differt a typo aristis reductis non geniculatis (A. byzantinam refe- rentibus).
Sicilia, Algeria.
2. Avena sterilis L. subsp. Ludoviciana (Durieu) Gillet et Magne (Thell., E ©., D 313 not):
!) Nachträge zu meinem Artikel: „Über die Abstammung, den syste- matischen Wert und die Kulturgeschichte der Saathafer-Arten (Avenae sativae Cosson). Beiträge zu einer natürlichen Systematik von Avena sect. Euavena“ in Vierteljahrsschr. d. Naturf. Ges. Zürich, LVI (1911), 293—350.
?) Avena segetalis Bianca in Todaro, Fl. Sic. exs. no. 712, sine descr. (ante a. 1882) wird von Haussknecht (in Mitteil. Thür. Bot. Ver., N. F. VI [1894], 39), ebenso von Rou y (Fl. France, XIV [1913], 126) zu A. Ludoviciana gezogen, während die von Trabut abgebildete Pflanze entschieden zu A. sterilis subsp. macrocarpa gehórt. Leider kenne ich das fragliche Todarosche Exsikkatum dit durch Autopsie. Wohl sicher irrig ist die Auffassung Nymans, der (Consp. fl. Eur., IV 1882|, 810) A. segetalis als Kleinart hinter A. barbata stellt.
Neue Avena-Formen aus der Section Euavena, 53
Forma subulifera Thell., nov. form. Gluma inferiore apice in 2 acumina aristiformia (+ 3 mm longa) producta. Lagerhaus Giesshübel in Zürich III. 1913, Thellung. Analog der A, sterilis (subsp. macrocarpa) var. subulata Trabut (Thell., L 0. p. 313).
3. Avena sterilis L. subsp. byzantina (C. Koch) Thell. (l. c., p. 316). Forma pseudo-sativa Thell, nov. form.
Spiculis minoribus (glumis + 25 mm longis) numerosioribus in pani- culam patentem non unilateralem dispositis; habitus inde fere A, sativae (diffusae).
Seeaufschüttung beim Belvoir in Zürich II, 1913, Thellung.
Die Pflanze verdient vielleicht insofern ein hóheres systematisches Interesse, als sie von A. byzantina habituell gerade so gegen A. sativa abweicht wie A, Ludoviciana von A. sterilis (macrocarpa) gegen A. fatua, so dass der Gedanke in Erwägung zu ziehen ist, ob nicht möglicher- weise eine Kulturrasse von A. Ludoviciana vorliegt (?). Der Artikulations- modus der Blüten stimmt mit demjenigen der A. byzantina vollständig überein.
4. X (?) Avena Trabutiana') Thell, nov. hybr.
A. byzantina X sativa [= A. fatua subsp. sativa X sterilis subsp. by- zantina]?
Intermedia inter species commemoratas. Refert A. sativam inflores- centia satis multiflora non unilaterali et dimensionibus spicularum; pili ad callum floris inferioris parci, glumellae longitudinis ca. !/g longitudine attingentes; articulatio floris primi subhorizontalis (vix 309), secundi sub- nulla; arista (floris inferioris tantum evoluta) ad basin usque tenuis et viridis. Differt ab A. byzantina: inflorescentiae forma et spiculis minoribus, semper uniaristatis, corona pilorum breviore et parcius evoluta, arti- culatione floris inferioris subhorizontali rudimentaria; distinguitur ab A. sativa, cui propius accedere videtur, floribus gracilioribus, glumis an- gustioribus, arista ad basin usque tenui et viridi, articulatione inter florem primum et secundum subnulla.
Seeaufschüttung beim Belvoir in Zürich II, 1 Stock, 1913, Thellung.
Der Annahme eines Bastardes zwischen A. byzantina und sativa steht insofern nichts Ernstliches im Wege, als an der genannten Lokalität die beiden Stammarten, die, wie ich mich überzeugen konnte, vollkommen chasmogam blühen, schon im Vorjahr in Menge untereinander ge- wachsen waren. Indessen ist es doch bei der nahen Verwandtschaft der Wildformen von A. byzantina und A. sativa, nümlich A. sterilis und A, fatua, und bei der äusserst subtilen Natur des Hauptunterschiedes
') Nach Prof. Dr. L. Trabut in Alger, der sich um die Kenntnis der Saathaferarten und ihrer Abstammung, speziell der A. byzantina, grosse Ver- dienste erworben hat. Vgl. Thellung a. a. O. (1911), 304.
54 A. Thellung.
zwischen den beiden genannten Saathaferarten (A, byzantina: Artiku- lationsfliche der unteren Blüte unter 45° gestellt, noch + deutlich funktionierend, zweite Blüte ungegliedert; A. sativa: Artikulationsfläche der unteren Bliite etwa unter 25—30° gesteilt, rudimentar, zweite Bliite am Grunde gleichfalls mit rudimentärer Artikulation) nicht ausgeschlossen, dass eine Konvergenzform einer der beiden genannten Arten (wohl eher von A. sativa) vorliegen kónnte.
b. Avena fatua L. subsp. fatua (L.) Thell. (l. c., p. 319). Var. (vel forma) pilibarbis Thell., nov. var.
Arista (aeque ac glumella inferior apice praeter pilos rigidiores seti- formes) breviter et molliter pubescens (in ceteris varietatibus glabra vel brevissime scabra).
Kulturen am Oued Biskra (Algerien) mit A. Ludoviciana, April 1912, Thellung.
Eine kritische Pflanze, von mir leider nur in einem Exemplar ge- ` sammelt. Habituell ist sie von der daneben wachsenden A. Ludoviciana var. (vel forma) lasiathera Thell. nicht zu unterscheiden; durch schlanke, hellfarbige Blüten und etwas feinere Behaarung der Deckspelzen erinnert sie auch einigermassen an A. barbata, die um Biskra gleichfalls in mehreren Formen vertreten ist, so dass an einen hybriden Ursprung der fraglichen Pflanze gedacht werden kónnte. Indessen entspricht der Artikulationsmodus der Blüten durchaus demjenigen der A. fatua, und von den für A. barbata charakteristischen Grannenspitzen an der Spitze der Deckspelzen ist nichts zu bemerken.
Var. (melius ,forma*) transiens Hausskn. (Thell, Le, p. 324) subvar. (vel subforma) unilateralis Thell, nov. form.
A, fatua x orientalis E H. L. Krause in Mitteil. Philom. Ges. Els.-Lothr., IV, 4, 1911 [1912]. 560.
Differt a typo varietatis panicula unilaterali.
6. Avena fatua L. subsp. sativa (L.) Thell. (l. c., p. 325).
Die extrem typische Form des Saathafers, die sich in allen Merk- malen am weitesten von der subsp. fatua entfernt, sei bezeichnet als:
1. Forma glaberrima Thell., nov. form.
Floribus etiam in callo subglaberrimis; arista reducta (i. e. parte sua inferiore [nigrescente et saepe leviter contorta] apicem glumellae vix attingente) vel nulla.
Die folgenden Formen der A. fatua subsp. sativa nähern sich in einzelnen Merkmalen mehr und mehr der subsp. fatua; sie sind, da sie meist im verwilderten Zustand auftreten, in der Regel wohl als Rück- schlagsbildungen zur wilden Stammform aufzufassen.
a) Floris inferioris callus subglaberrimus. 2. Forma macrathera Thell, nov. form.
Neue Avena-Formen aus der Section Euavena. 55
Differt a forma glaberrima arista in plerisque spiculis robustiore, nempe geniculata et parte sua inferiore (nigrescente et + colorata) apicem glumellae superante,
Kultiviert und verwildert.
b) Floris inferioris callus pilis brevibus (2-1—2 mm longis, basin floris vix superantibus) munitus.
3. Forma brachytricha Thell., nov. form. Arista reducta (cf. sub forma glaberrima) vel nulla. Kultiviert und verwildert.
4. Forma pseudo-subuniflora Thell., nov. form.
Arista in plerisque spiculis robustiore (cf. sub forma macrathera).
Verwildert.
c) Floris inferioris callus pilis elongatis (+ !/, longitudinis glumellae attingentibus) munitus.
5. Forma setulosa Thell., nov. form.
Arista reducta (cf. sub forma glaberrima) vel nulla.
In Mitteleuropa hie und da verwildert,
6. Forma subuniflora (Trabut) Thell., Le, p. 327 (pro var.)
Arista in plerisque spiculis robustiore (cf. sub forma macrathera),
Nicht selten im verwilderten Zustand, auch in Mitteleuropa.
Die Formen subuniflora und pseudo-subuniflora einerseits, setulosa und brachytricha anderseits, die sich jeweils nur durch die Lünge der Callus- haare voneinander unterscheiden, dürften gleichwohl als besondere Formen getrennt zu führen sein; forma setulosa und forma subuniflora stammen anscheinend von A. fatua forma!) pilosissima S. F. Gray über forma glabrata Peterm. oder forma transiens Hausskn.?), forma brachytricha und forma pseudo-subuniflora von A. fatua forma intermedia (Lestib.) Lej. über forma hybrida (Peterm.) Ascherson und forma intermixta Thell.?) ab, Kulturversuche zur Prüfung der Konstanz in der Vererbung der Lange der Kallushaare würen sehr erwünscht.
1) Die von mir (l. c. pp. 320—325) als Varietäten aufgeführten 6 Ab- änderungen der A. fatua subsp. fatua dürften mit Rücksicht auf ihre an- Scheinend sehr geringe Beständigkeit in der Kultur besser als „formae“ zu bezeichnen sein, die subvar. Petermanni Thell. der var. hybrida als ,subforma*.
?) Diese Form geht durch den Verlust der Behaarung des Rückens der Deckspelze und durch hellere Färbung der Blüten allmählich in A. sativa forma subuniflora über, bei gleichzeitigem Schwund der Kallushaare wohl auch direkt in die Formen macrathera und glaberrima.
3) Noch nicht in concreto beobachtet habe ich eine hypothetisch zu er- wartende 4. fatua forma pseudo-transiens Thell., nov. form. (hypothetica): differt a forma transiente pilis calli floris inferioris brevissimis, basin floris vix superantibus (nec !/, longitudinis glumellae attingentibus) Diese Form würde, gleich den Formen hybrida und intermixta, den Übergang von A. fatua forma intermedia zu A. sativa forma brachytricha vermitteln,
56 Carolo Domin: Koeleria Wilczekjana, nov. hybr.
XIX. Koeleria Wilczekiana, nov. hybr.
Auctore Carolo Domin (Prag).
(Originaldiagnose.)
K. Wilezekiana Domin, nov. hybr.
(K. hirsuta X pyramidata an K. hirsuta X gracilis?)
Subdense eaespitosa pluriculmis elata; culmis basi haud incrassatis sed tenuibus vaginis vetustis pallidis tractu longiore involucratis 50 cm et plerumque ultra altis basi geniculatim ascendentibus et robustis supra gracilibus pallidis parte superiore nudis (vix ad medium foliatis) sub panicula pubescentibus; foliis innovationum et culmeis infimis medio- eriter longis glaucis rigidiusculis vaginis pubescentibus et laminis planis 1—2 mm latis plurinerviis parce pubescentibus vel pubescenti-hirsutis raro omnino glabris instructis; ligulis protractis; paniculis circa 7—8 cm longis late pyramidalibus vel ovato-pyramidalibus lobatis saepe sub- nutantibus haud densis basi subinterruptis nitidulis subcoloratis; pani- culae rhachi et ramis longe pubescentibus; spiculis 2 —3-floris 5—6!/, mm longis; glumis inaequalibus subcoloratis spiculis semper manifeste bre- vioribus dorso hirsutis caeterum plerumque glabris; glumellis indumento et colore similibus sed aristulis brevibus circa !/;,—?/, mm longis in- structis.
Helvetia: Culta in horto botanico alpino Pont de Nant universitatis Lausonnensis, leg. et comm. E. Wilczek.
Die vorliegende Pflanze, die ich Herrn Professor Dr. Ernst Wilczek, Direktor des botanischen Gartens zu Lausanne und des alpinen Gartens in Pont de Nant, widme, ist ohne Zweifel eine hóchst interessante Hy- bride zweier Arten der Sektionen Bulbosae und Cristatae. Aus der ersteren Sektion ist an der Kreuzung sicher die K. hirsuta beteiligt, was bereits Schon aus der Fürbung und Form der Blütter, der gelappten, oft etwas nickenden und gefärbten Ahrenrispe, der Behaarung des obersten Halm- telles sowie der Spelzen, den kurzen Hüllspelzen und den kurz be- grannten Deckspelzen zu erkennen ist. Ein Hauptmerkmal der Gruppe Bulbosae, nämlich die charakteristische Verdickung des Grundstockes, wurde jedoch bei der Kreuzung eingebüsst. Die andere Stammpflanze gehört der Sektion Cristatae an; es ist dies die K. pyramidata oder viel- leicht auch eine Form der hóchst variabilen K. gracilis. Der Einfluss dieser zweiten Elternpflanze macht sich in den Wachstumsverhältnissen (den nicht verdickten Halmbasen), der.Behaarung der Blattlamina, der Abnahme des Spelzenindumentums, sowie der Verkürzung der Grannen bemerkbar,
Oscar Burchard: Drei neue kanarische Pflanzen. 57
XX. Oscar Burchard: Drei neue kanarische Pflanzen. (Originaldiagnosen.)
1. Centaurea Duranii Burchard, nov. spec.
Frutex 1—3-pedalis caule ramoso glabro cortice brunneo striato in innovationibus terminalibus tomento albido adpresso lucenti, foliis sub- sessilibus, ex petiolo subnullo paulatim ovato-ellipticis, subintegris, apicem rotundatum versus subserratis, 5- 8 cm longis, usque 3 cm latis, laete viridibus, stipulis linearibus minimis vel obsoletis capitulis floralibus in ramis terminalibus lateralibusque singulis, pedunculo 10—15 em longo, folis anguste oblongis integerrimis sessilibus ornato, involucro globoso 1,5 em diametro, squamis imbricatis ovato-oblongatis 1—1,3 cm longis margine membranaceis apice appendice scarioso fusco 6—7-mero coro- natis, floribus tubulatis 2 et ultra em longis albidis, corymbam pul- chram 3—4 cm diametro formantibus, achaeniis 5 mm longis obscuris.
Ins. Hierro canariensi occidentali in rupibus praeruptis altis hu- midis ,el andén Bermejo* dictis, supra oppidulum Sabinosa 400— 500 m s. m. die 11. Mayi 1911 detexi atque viro nobili hierrensi Don Toribio Durán, mihi conjunctissimo benevoloque, dedicavi. Planta floret aestate.
2. Aichryson pulvinatum Burchard, nov. spec.
Planta humilis herbacea, radice fibrosa, caule prostrato ramulis nu- merosis adscendentibus saepe bifurcatis pulvinar dense formantibus, foliis caulinibus hirsutis juventute lineari-conoideis, rosulam densissimam Petrophyes generis persimilem formantibus, demum laxioribus ex petiolo brevi paulatim ovato-spathulatis usque 5 mm latis purpureis vel viridi- bus et ex parte erubescentibus, inflorescentia paniculam laxam 10 —12- floram ramis dichotomis patentibus formante foliolis hirsutis alternis, sessilibus crassiusculis, pedunculis gracilibus usque 0,6 cm longis, de- floratis deflexis, calyce globoso hirsuto 8-dentato, dentibus ultra me- dium incisis, floribus 8-meris lucide flavis carpellis glabris filamentis curvatis. :
Ins. Fuerteventura canariensi in rupibus altioribus subhumidis convallium ,de Vallebrón* et ,La Oliva* multisque aliis locis boream versus legi mense Aprili 1913.
3. Rhodorhiza subauriculata Burchard, nov. spec.
Frutex bipedalis usque sesquipedalis irregulariter ramosus erectus ramis non florigeris elongatis parce foliatis volabilibusque cortice tomento albido lucente, ramis florigeris densissime foliolatis, foliis breviter (2— 3 mm) petiolatis, integris, ex basi subauriculata ovato-ellipticis apice acutis vel mucronulatis, usque 5 em longis, 0,9—1,3 em latis, pilis brevissimis hirsutis, glaucis, floribus singulis vel binis axillaribus pe-
58 Vermischte neue Diagnosen.
dunculis simplicibus 2—3 cm longis vel fere ex basi dichotomis brac- teatis, bracteis linearibus brevis hirsutis, calyce 5-partito, foliolis mem- branaceis 5 mm longis, oblongatis, apice rotundatis non mucronatis patentibus, intus glabris, extus tomentosis, corolla convolvuloidea violacea calvcem 1—!,3 em excedente intus glabra, extus lineis purpureis tomen- tosis 5-striata; capsula ovata conoidea.
Insula Gomera canariensi regione litorali altiore ad rupes retro oppidum Agulo ca. 300 m altitudine vicinitate Polycarpaeae füifoliae, Aeonii viscati et Castello- Paivae, Lavaterae acerifoliae, Gonospermi Go- meraei, Euphorbiae balsamiferae aliorumque numerosorum stirpium detexi mense Junio 1913.
Planto afinitate Rhodorizae Perraudierii Bolle proxima habitum Rhodo- rizae glandulosae, sed floribuscum violaceis, offert.
XXI. Vermisehte neue Diagnosen.
40*. Polygala calcarea F. Schultz var. corbariensis Timb. form. me- tensis Freiberg in Verh. Naturh. Ver. Rheinl u. Westf, LXVII (1911), p. 408. — Junge Blütentraube spitz pyramidal; Brakteen zum Teil langer als die junge Knospe, Blütentraube daher schopfig erscheinend. — Bis- her allerdings nur auf Oolith bei Metz — am St. Quentin über Sey — gefunden, kónnte aber deswegen auch bei uns vorkommen. Die Metzer Exemplare sind sämtlich weissblühend. Der Mittelnerv ist verhältnis- mässig kräftig und dunkelgrün, wodurch der schopfige Eindruck, den die junge Traube macht, noch verstürkt wird. Anscheinend bleiben auch die Samen hellhäutig.
41”. Polygala calcarea F. Schultz var. Timbali Le Gr. f. rigescens Freiberg, 1. c., p. 408. — Stengel verlängert, Blattwerk locker. Stengel steil aufrecht, Man hüte sich vor Verwechslungen mit habituell ähn- lichen Formen der P. vulgaris L.! Bisher gefunden: Rheinprovinz, Triften zwischen Fechingen und Ensheim (ipse); Anstaltsberg bei Merzig und Wiesen bei Merzig (leg. Sehuhler im Hb, Wirtgen).
42*, Polygala vulgaris L. 1. genuina Chod. A. floribundum Chod. a.
glabrescens Freiberg, |. c., p. 414. — Vegetative Teile kahl oder bald verkahlend.
43*. Polygala vulgaris L. 1. genuina Chod. A. floribundum Chod. b. subv. pubescens Freiberg, |. c., p. 415. -- Namentlich die Blätter mehr oder weniger weiehhaarig.
44*. Polygala vulgaris L. 1. genuina Chod. Lensei Bor. f. palatina Freiberg, l. c, p. 417. — Flügel 4—5 mm lang; Blüten wenige; Frucht-
traube locker, Stengel am Grunde + rosettig beblättert. Blätter ver- hältnismässig breit.
Vermischte neue Diagnosen. 59
45*. Polygala vulgaris L. 2. comosa Chod. pedemontana Perr. et Verlot f. rhenana Freiberg, |. c., p. 417. — Die Brakteen sämtlich viel langer als das Blütenstielehen, die mittleren etwa 2—3 mal so lang. Blüten ziemlich gross, zahlreich, in dichten, langbeschopften Trauben; Flügel 7-8 mm lang. Flügel und übrige Teile der Blüte gewimpert. — Rheinprovinz: An Wegründern bei Rohlandseck und anderswo (leg. Schleneger).
46*. Viola Zoysii Wulf. var. frondosa Velen. in Sitzb. K. Böhm. Ges. Wiss. Prag, 1910, no. VIII, p. 3. — In pascuis alpinis m. Porta ad Huma (Maced, Dim.) A V. Zoysii, in Bosnia (m. Bjelašnica) collecta diversa: indumento minute puberulo, foliis crenulatis rotundatis, stipulis magnis 2— 3 lacinulis linearibus praeditis, sepalis magnis frondosis late lineari-ellipticis apice obtuse rotundatis, totis circiter dentatis, calcare calycis appendices vix excedenti, petalis minoribus luteis et violaceo- variegatis.
47*. Hypericum Dimoniei Velen., l. c., p. 3. — Perenne, glabrum. glauco-virens, pumilum (3—8 cm), caulibus e radice ramosa numerosis ascendentibus dense fere imbricatim foliosis apice cyma 3—5 flora ter- minatis, foliis linearis oblongis integris sessilibus planis prorsus epunc- tatis (apice tantum hinc et inde 1—2 pellucido-punctatis), bracteis in- tegris, calycis foliolis magnis rotundatis membranaceis mucronatis integris epunctatis, corolla lutea calyce duplo longiori, capsula? -— In collibus siccis ad pag. Huma Macedoniae, leg. Dimonie. — Species e proxima affinitate A. olympici L., cujus flores habet, sed folia sunt nec pellucido — nec nigro-punctata plana dense in caule congesta imbricata, planta pumila dense caespitosa. — H. orbiculare Halàesy (1890) est tantum forma H olympici floribus minoribus, cujus omnes transitus ad formam calycibus magnis heterophyllis e Bulgaria (etiam in ipso m. Rhodope) possideo. — Varietatem H. olympici majoris dignitatis exhibet planta, quam Haussknecht a. 1885 in m. Pindo (Agrapha — monast. Corona) collegit. Haec possidet sepala lanceolata longe sensimque acuminata crebre nigro-punctata, etian petala nigro-punctata, folia densissime pel- lucido- et nigro-punctata (H. olymp. var. coronense Vel.).
48*. Anthyllis Vulneraria K. var. vitellina Velen., |. c., p. 4. — Hu- milis, caespitosa, tota sericeo-cana, foliis 3— 7-foliolatis, foliolis ellipticis, calycibus pallidis pátule longe pilosis, corollis ut in typo, sed aureo-vi- tellinis. Stirps quasi parallela ad A, Webbianam Hook. In saxosis m. Perin Macedoniae (Dim.).
49*. Vicia lutea L, var. bicolor Velen, 1. c., p. 5. — Breviter pilosa, foliis fere glabris, foliolis latiuscule obovato-ellipticis truneatis breviter setuliferis majusculis, corolla lutea alis coeruleis. Corolla similis ut in V. melanops S. S. sed characteres caeteri ad V. luteam pertinent. Hagion Oros, in pratis ad coenobium Prodrom (Dim.).
50*. Heliosperma trojanensis Velen, l. c., p. 6. — Perennis, caespitoso- multicaulis, caulibus teneris iteratim dichotomo-ramosis foliosis glabris,
60 Vermischte neue Diagnosen.
floribus solitariis longe pedicellatis, foliis linearibus aeutis sparse pilosis, calyce oblongo-turbinato sparse glanduloso virenti dentibus oblongis ob- tusis, lamina parva lutea oblongo-spathulata in unguem glabrum sensim attenuata retusa (edentula non quadridentata) coronae dentibus longis subulatis integris, capsula calycem excedenti ellipsoidea carpophoro duplo longiori, seminum nigrescentium crista longe ciliata, — In saxosis m. Trojan Balkan supra fluvium Rogatov julio a. 1908, leg. Bajev. — Caulis 20 cm, folia 2 mm lata et 2—3 em longa, capsula unacum car- pophoro 4—5 mm. Species cum nulla nota affinis propter petalorum formam et colorem.
51*. Saxifraga discolor Velen, |. c., p. 7. — Annua, valde glanduloso- pilosa, eaule erecto (5 — 10 em) solitario a basi vel superius stricte ra- moso folioso, foliis radicalibus dense confertis in petiolum brevem atte- nuatis carnosulis integris vel apice obtuse 3-dentatis, caulinis trilobis, floribus corymboso eymosis circa 5—12-nis, fructu pedicellum valde su- peranti, calycis laciniis ovatis receptaculum subaequantibus, petalis obo- vato-cuneatis calyce 3—4-plo longioribus primum albis dein purpureis. — In saxosis m. Perin (2400 m) augusto 1909, leg. Dimonie. Affinis S. controversae Sternb., sed indumento copiosiori, foliis latioribus, floribus majoribus, petalis longioribus discoloribus differt.
52*, Leontopodium alpinum Cass, var. perinicum Velen, |. c., p. 8. — In saxosis m. Perin augusto 1909, leg. Dimonie. A typico, quod in m. Balkan lectum comparo, discedit: statura compacta pulvinari, caulibus florentibus e caespite vix excedentibus (3—5 cm altis), foliis inferioribus minoribus utrinque araneosis obovato-cuneatis obtusis, involucri bracteis capitula haud excedentibus. Ulterius observetur. Si transitus non in- veniuntur, certe species bona.
53*. Trichera hybrida R. S. var. pinnatifida Velen, l. c., p. 9. — Ad Thessalonicam (Dim.). A plantis bulgaricis et serbicis discedit foliis omnibus pinnatifidis laciniis anguste linearibus longe acuminatis, in- volucri phyllis angustioribus longius tenuiter acuminatis.
54*, Verbascum Dimoniei Velen, l. c., p. 10. — Elatum, ca. 60 cm altum, foliis radiealibus breviter petiolatis oblongo-lanceolatis, integris breviter acutis planis albo tomentosis, caulinis oblongo-ellipticis integris sessilibus, superioribus valde diminutis lanceolatis acuminatis, caule glabrescenti rubescenti a medio in ramos strictos simplices floriferos diviso, bracteis minutis lanceolato-linearibus acutis, florum fascieulis remotis 3— 5-floris, pedicellis calycem adaequantibus, calycis laciniis linearibus unacum bracteis virentibus et glandulosis (3 mm longis), corolla lutea a'bo-tomen- tosa, lana filamentorum alba, capsula ellipsoidea tomentosa. — In pascuis collinis ad Feticam Macedoniae a. 1909, leg. Dimonie. Affinitate et habitu proxime accedit ad V. leucophyllum Grsb., quod autem differt: foliis inferioribus lobulatis, floribus majoribus non glandulosis.
55*. Salvia officinalis L. var. thasia Velen, |. c., p. 10. — In olivetis insulae Thasos (Dim.). Planta mirabilis, sed in primo stadio evolu-
Vermischte neue Diagnosen. 61
tionis, desunt fructus et calyces fructiferi. Folia latiora, majora, tota inflorescentia dense albo-pilosa, calycis longe denseque albo-pilosi vix prominule nervosi minus glandulosi labia minus expansa dentibus omni- bus herbaceis purpurascentibus non aristatis, inferioribus lanceolatis, su- perioribus brevissimis lanceolato-triangularibus.
56*. Calamintha suaveolens Boiss. var. acuminata Velen., |. c., p. 11. — In m, Rhodope ad Pesteram (Ur. Statura et omnibus notis typo respondens, sed: folia longius petiolata angustiora longeque acutissime acuminata praesertim floralia fere linearia, calycis dentes angustiores multo longius aristati.
57°, Satureja subspicata Vis. var. macedonia Velen., l. c., p. 11. — Foliis fere glabratis, inflorescentia conferto-spicata, statura pumila caespi- toso-lignosa convenit, sed folia obtusiora, calycis dentes breviores et eaulis circiter breviter pilosus. In m. Corab (Dim.) Revisio hujus affinitatis necessaria est. Genus in Oriente certe summopere variabilis.
58*. -Thymus pulvinatus Cel. var. perinicus Velen., l. c, p. 11. — In m. Perin (Dim.). Foliis oblongo-linearibus et fere oblongo-ellipticis dense puberulis praetereaque ciliatis. Transitum praebet ad plantam in Amasia (Ak-Dagh) a Bornmüller lectam. Et haec transit ad plantam originalem in m. Ida Troadis (Sintenis) lectam.
59*. Thymus balcanus Borb. var. albiflorus Velen., l. c, p. 11. — In m. Osenovo ad fines Bulgariae (Dim.). Foliis et bracteis eximie coriaceis crasse nervosis oblongo-spathulatis, capitulis minoribus, co- rollis albis.
60*. Gentiana amarella L. var. II. antecedens (Wettst.) forma luteola Bolzon in Bull. Soc. Bot. Ital., 1913, p. 41. — Floribus luteo-albis. — Alpi Bellunesi: In valle d'Agordo nei boschi lungo la salita da Malga Ciapela al piano d'Ombretta (1600—1800 m), 9 Agosto 1911, flore'
61*. Gentiana amarella L. var. VI. obtusifolia (W.) forma uniflora Bolzon, I. c., p. 43. — Caulis nanus (5 em) uniflorus. — Alpi Bellu- nesi: In valle d'Agordo al passo di Fedaia presso il laghetto (2000 m). 5 Agosto 1905, fl.! — AI passo di Fedaia anche Schunck (in Oest. Botan. Zeitsch., 1878) ha trovato una f. uniflora (sine auctore), che probabilmente coincide colla mia.
62*. Salvia pratensis L. forma biternata Bolzon, l. c. p. 43. — F. pinnata Bolz. in Bullett., c. s., 1904, p. 32. — Nell'Appennino Parmi- giano: Alta valle della Baganza nel m. sovrastante a Calestano verso il m. Montagnana; nell'alta valle del Taro al monte Penna sopra a S. Maria!
63*. Rumex Acetosa L. var. nivalis (Heg. et H.) a. genuinus Bolzon in Nuov. Giorn. Bot. Ital. N. S., XX (1913), p. 303. — Caulis (10—25 cm) 1—2 foliis praeditus vel aphyllus, racemo ramoso multifloro, paniculi- formi, — Alpi Bellunesi: Gruppo del m. Marmolada al piano d'Om-
62. Vermischte neue Diagnosen.
bretta sopra Rocca Pietore a m. 2000, 9 Agosto, 1911, flore et fructu! (trovandomi col collega prof. Minio).
64*. Rumex Acetosa L. var. nivalis (Heg. et H.) forma pygmaeus Bolzon, Le, p. 304. — R. nivalis Bolzon in „Bull. Soc. Bot. Hal"; 1916; p. 73. — Caulis simplex, aphyllus (4—7 cm), racemo simplici paucitloro. — Alpi Bellunesi: Agordino nel gruppo delle Pale di S. Martino al m. Muláz fra la Malga Focobón e il rifugio del Muláz, m. 2200—2600, 4 Agosto 1908, flore et fructu!
65*. Cochlearia saxatilis L. a. integrata Rouy et Fouc. forma diminuta Bolzon, Le p. 305. — Caulis subfiliformis, simplex (5—10 cm), racemo paucifloro (circiter 4-floro), siliculis minoribus. — Alpi Bellunesi: Agor- dino al passo di Fedaia a 2000—2200 m; Cadore nel Comelico superiore al m. Colesei, m. 1950! — Il Pampanini (cfr. „Nuovo Giorn. Bot. Ital", 1906, p. 184) ha notato al passo di S. Uboldo nelle prealpi Trevigiane, la f. pusilla Gaud. che è certamente vicina alla mia.
66*. Thlaspi rotundifolium Gaud. a. genuinum subforma albiflorum Bol- zon, Le p. 305. — Floribus albis. Alpi Bellunesi: Alto Agordino
nel gruppo del m. Marmolada in valle di Franzedàs sopra Rocca Pietore a 2000—2300 m.
61*. Anthyllis Vulneraria L. var. alpestris (Hit.) forma nana Bolzon, l. c., p. 307, — Caulis 2—4 cm longus capitulis paucifloribus (usque ad 2-flores reductis). — Alpi Bellunesi nel Cadore: m. Pelmo nei ghia- roni sovrastanti al rifugio Venezia, 3 Agosto 1906, flore!; nel Comelico superiore al m. Colesei verso il monte Neunerkófele sovrastante al passo di Monte Croce a 2000—2200 m!
68*. Astragalus penduliflorus Lam. forma microcarpus Bolzon, l. c., p. 307. — Legumine minore (22—23 mm longo, carpoforo incluso, 8— 10 mm lato), latiore et magis rotundato in basi et in apice quam in f. typica, floribus et foliolis valde minoribus. — Alpi Bellunesi nell'Agor- dino: bacino di Faleade verso il passo di Franzéi sopra Caviola a 1800— 2000 m, in luoghi sassosi, aprichi e dirupati, 20 Agosto 1910, flore et fructu, copiosa.
69*. Laserpitium Peucedanoides L. a. genuinum Bolzon, l. c., p. 307. — Folia segmentis late lanceolato-linearibus. — Alpi Bellunesi in Ca- dore: valle Valagona di fronte a Domegge in luoghi rupestri e boscosi, 1100—1300 m e, pure sopra Domegge verso il m. Baión (gruppo delle Marmarole) a m. 1700—1800 in luoghi parimente rupestri e boscosi, Agosto 1912, fructu!; Comelico superiore al m. Aiarnola sopra Padola, boschi, flore et fructu, 2 Agosto 1907! — Forma delle stazioni rupestri, boscose o no, non molto elevate e mai decisamente dolomitiche.
10*, Laserpitium Peucedanoides L. forma angustissimum Bolzon, l. c., p. 308. — Folia segmentis linearibus (longis 25—45 mm, 1—2 mm latis, plus minusve nitentibus, subter nervis valde emergentibus, rigidiusculis). — Prealpi Trevigiane: m, Grappa nei luoghi aspri e dirupati del val-
Vermischte neue Diagnosen. 63
lone detto „I Sealaré* sopra Fietta, 1209—1409 m, 17 Luglio 1900, flore et fructu.
71*. Laserpitium Peucedanoides L. forma brevifolium Bolzon, l. c., p. 308. — Folia segmentis lanceolatis, valde brevioribus (12—16 mm longis, 2—5 mm latis). — Alpi Bellunesi in Cadore: Al m. Antelao sotto la Forcella piccola, 2100 —2400 m, 6 Agosto 1899, flore et fructu!
12*. Laserpitium Peucedanoides L. forma coloratum Bolzon, l. c., p. 308. — Fructus alis roseo-violaceo tinctis (cfr. „Bull. Soc. Bot. Ital.“, 1910,
p. 71). — Alpi Bellunesi in Cadore: Valle Giralba (Auronzo), verso il rifugio Carducci! — Nelle altre forme ho sempre visto il frutto con ali verdi.
73*, Bellidiastrum Michelii Cass. forma dolomiticolum Bolzon, 1. c., p. 310, — Folia ovato-lanceolata, integra vel subintegra, usque ad 15 mm longitudinis et 5 mm latitudis, reducta, scapus 4—10 cm longus. — Prealpi Trevigiane: m. Grappa nei rovesci presso la cima!; Alpi Bellunesi: Cadore in valle Giralba (Auronzo) presso il rifugio Carducci, 2000 — 2300 m, 3 Agosto 1909!: Agordino sopra Falcade al passo del Muláz, 2600 m.
14*, Phleum arenarium L. «. typicum forma majus Bolzon, l. c., p. 314. — Culmus (usque ad 20—25 cm longus) longe e guaina superiori emer- gens (emergens circiter dimidia parte totius culmi). — Delta del Po: Delle sable litorali: Vicino alba bocca del Po della Maestra, nella località detta Titopoli.
75*, Phleum arenarium L. «. typicum forma filiformis Bo!zon, l. c., p. 314. — Culmus nanus (usque ad 4 cm longitudinis reductus), subfili- formis, emergens e guaina superiore circiter dimidia parte totius culmi. — Delta del Po: Delle sable litorali: Nelle dune di Rosolina!
16*, Trifolium angustifolium L. forma stenophyllum Bolzon, I. c., p. 315. — Foliis angustissimis (0,5—2 mm latis). — Delta del Po: Delle sable litorali: Negli argini sabbioni lungo la valle salsa detta Moceniga presso Rosolina, 6 Luglio 1900, fructu.
Subforma nanum Bolzon, l. c, p. 315. — Foliis sicut in forma stenophylla mihi, caulis 5—8 cm longus, foliis superioribus brevior, capi- tulo solitario terminali subgloboso. — Delta del Po: Delle sable litorali: Nella stessa località della f. precedente.
77*. Phleum arenarium L, «. typicum forma minor Bolzon, l. c., p. 316. — Culmus nanus (usque ad 4 cm longitudinis reductus, vix emergens e guaina superiore). — Delle antiche dune del Po: Dune a Taglio di Po, 10 Giugno 1900, flore! — Fa passaggio alla f. pusilla Béguinot in Fiori, Fl. Analit., IV, p. 15.
18*. Sisymbrium officinale Scop. forma simplex Bolzon, l. c., p. 316. — Caulis simplex vel subsimplex (20—30 cm), siliquis tenuioribus bre- vioribusque. — Delle antiche dune del Po: Dune di S. Basilio, 18 Maggio 1900, flore et fructu.
64 Vermischte neue Diagnosen.
19*. Anagallis tenella L. forma pygmaea Bolzon, l. c., p. 316. —
Caulis nanus (3—5 cm) basim versus ramosus. — Delle antiche dune del Po: Nelle dune a Taglio di Po, 10 Giugno 1900, flore.
80*. Bromus sterilis L. forma nanus Bolzon, l. c., p. 316. — Caulis solitarius, filiformis (1—2 decim.) i—2 spiculis praeditus. — Sabbie
del Po: Sabbie presso Legnago, provenienti da antiche rotte dell Adige, 17 Maggio 1896, flore.
81*. Linum angustifolium Huds. forma arenicolum Bolzon, I. c., p. 317. — Caulis subfiliformis, simplex, flore terminali solitario, minore; capsula valde minore. — Sabbie del Po: Sabbie nel letto dell' Enza presso il ponte di Montechiarugolo fra la prov. di Parma e di Reggio, 10 Giugno 1905, flore et fructu! Una numerosa colonia con individui di tutte le stature.
82*. Echinops Ritro L. 3. elegans Bert. forma microcephalus Bolzon, l c, p. 317. — Capitulo valde minore (1,5—2 cm diam.). — Agro Par- migiano: Nel letto del Taro presso Collecchio, 15 Luglio 1906 (nondum florens!), alture sopra Traversetelo alla Guardiola, 13 Ottobre 1903, flore ! Nel tipo ho sempre visto i capolini col diametro di 3—5 cm.
83*. Crepis pulcra L. forma minor Bolzon, |. c. p. 317. — Caulis tenuis (2—3 decim.), corymbo paucifloro (circiter 3— 4 floro), folia integra vel vix dentata. — Portamento di Lapsana communis L. — Agro Par- migiano: Nelle sabbie degli argini del Taro a Ponte Taro (60 m), 11 Maggio 1902, flore!; pendii argillosi (derivati da sfacelo di serpentine), aridissimi e scoperti a Rocca Lanzona (596 m) presso Fornovo, 31 Maggio 1908, flore.
84*. Polygonum Convolvulus L. forma filiformis Bolzon, I. c., p. 318. — Caulis (15—20 cm) simplex, filiformis, glomerulo terminali 1 —2 floro. — Rovigo: Margine dei campi a Bagnolo di Po, 25 Maggio 1894, flore (De Bonis!) — E f. vicina alla f. minus Gortani in Fl. Friulana, p. 145, ma ne è distinta.
85*. Scleranthus annuus L. forma pygmaeus Bolzon, |. c., p. 318. —
Scleranthus annuus Bolzon in „Bullett., ess, 1910, p. 73. — Caulis soli- tarius nanus (2—3 cm), erectus, simplex vel ramosus, ramis brevibus, contractis, floribus minoribus. — Alpi Bellunesi nell'Agordino: presso
Falcade lungo la mulattiera verso il passo di S. Pellegrino sui muriccioli a secco di rocce silicee.
86*. Papaver Argemone L. forma minor Bolzon, Le p. 319. — Caulis tenuis, simplex (5 —20 cm), 1-florus, capsula et flore minore, petalis in- tense rubris, foliis radiealibus pinnato-partitis, partitionibus integris vel dentatis. — Pendii argillosi, asciutti e scoperti in Valle d'Aosta sopra Charvenchod e sopra Gressan (700—850 m), Maggio 1912, flore et fructu.
87*. Genista germanica L. 8. inermis Koch forma humilis Bolzon, l. c.,
p. 319. — Caulis cirea 10 em longus, pauciflorus, — Treviso, nei pendii scoperti e soleggiati dei colli sopra Masér e sopra Asolo (m. Bacciocco, ecc. 300 —400 m! — Parallela alla f. humilis Rota della
a. typica.
Bepertorium sperierum novarum regni vegetabilis.
No. 351 XIII. Band 15. Dezember 1913
Bepertorium Europasum et Jfürüiterraneumt. Herausgegeben von Prof. Br. ff. Fedde.
“No. 5 I. Band No. 5
XXII. Neues aus den ,Berichten der Schweizerischen botanischen Gesellschaft".
Heft XXII (8. Nov. 1913)!). („Fortschritte der Floristik“ von Hans Schinz und Alb. Thellung, Separat ausgegeben am 15. Okt. 1913.)
Zusammengestellt von A. Thellung (Zürich).
9. Dryopteris spinulosa (Müller) O. Kuntze subsp. dilatata (Hoffm.) C. Christensen var. medioxima (Christ sub Aspidio) Schinz et Thellung, l. c., p. 111 (comb, nov., cum descr. germ.).
10. Polygonum aviculare L. subsp. caleatum (Lindman pro spec.) Thel- lung, |. c., p. 120 (comb. nov.).
11. Viscaria vulgaris Roehling subsp. valesiaca Thellung, l. c., p. 122 (nom. nov., cum descr. germ.).
V. vulgaris subsp. V. helvetica Rouy et Fouc. non Don.
Planta humilis, inflorescentia densa, floribus parvis, carpophoro !/, tantum capsulae longitudine adaequante; habitus V. alpinae, sed petala retusa (nec biloba).
Zermatt (Schweiz), feuchte Wiesen über dem Riffelberg gegen den Monte Rosa: Daenen nach Rouy et Foucaud, Fl. France, III (1896), 100; wieder aufzusuchen! (ob vielleicht Bastard: V. alpina X vul- garis — V. media Fr.?).
12. Iberis amara L. var. decipiens (Jordan pro spec.) Thellung, l. c., p. 125 (comb. nov.).
I. ruficaulis Rouy et Fouc., an Lej.?
13. Camelina sativa (L.) Crantz var. subsilvestris Thell., l. c., p. 126 (nov. var., cum descr. germ.).
Indumentum typi, sed silicula fere C. microcarpae (sine stylo 6 mm longa, stylo tantum 2—-3-plo longior, valvulis valde duris, replo lato,
!) Siehe Rep. XII, pp. 394—395. Repertorium specierum novarum. XIII. (15. XIL 1913.) 5
66 A. Thellung: Neues aus den „Berichten d. Schweiz. bot. Gesellschaft“.
alato-prominulo; valvulae parum convexae, sed nervo mediano valido carinatae; semina paullum ultra 1 mm longa).
Z. B. zwischen Lóhningen und Gächlingen (Kanton Schaffhausen) 1880, E. Ziegler (Herb. Univ. Zürich).
14. Arabis alpina L. var. Degeniana Thellung, l. c., p. 126 (var. nov., cum deser. germ.).
Habitus var. nanae Baumg., sed siliquae breves et latae (cire. 3 cm: +2 mm; in typo 1!/, mm latae), eas A. pumilae referentes; semina latius alata (margine alari in utroque latere !/,—!/, latitudinis seminis ipsius adaequante).
Engadin (Schweiz): Piz Lischanna oberhalb Sehuls, an steinigen Orten bei 2900 m, 1907, A. v. Degen; sehr angenáhert auch: Murtera- grat (Ofenpass-Gruppe), Gipfelflora, 1903, Brunies; Moräne des Turtmanngletschers (Wallis), 2200 m, 1895, Rob. Keller (Herb. Univ. Zürich).
15. Arabis hirsuta (L.) Scop. subsp. planisiliqua (Pers.) Thellung, l. c., p. 127 (comb. nov., sine descr.).
A. Gerardi Besser.
16. Trifolium alpinum L. fl. ochroleuco E. Baumann, l. c., p. 133. Frutt (Melchtal, Kt. Unterwalden), leg. Dekan Ba umann.
17. Lathyrus Cicera L. f. heterophyllus A. Charpié et Thellung, 1. €. p. 184 (n. f., cum deser. germ.) Cf. Fiori et Paoletti, Fl. anal. Ital., ll, 1 (1900), 101.
Foliis partim bina paria foliolorum gerentibus.
Malleray (Berner Jura), 1912, adventiv, leg. A. Charpie.
18. Cephalaria syriaca (L.) Schrader f. albiflora Probst, l. c., p. 143 n. f., cum descr. germ.).
Corolla alba.
Solothurner Malzfabrik, 1912, leg. Probst.
19. Campanula cochlearüfolia Lam. [= C. pusilla Hanke] subsp. tenella (Jordan pro spec.) Schinz et Thellung, l. c., p. 143 (comb. nov., sine descr.).
20, X Centaurea Vetteriana W. Gugler = C. orientalis X Scabiosa subsp. eu-Scabiosa Gugler var. alpina Gaudin [C. alpestris Hegetschw.], W. Gugler, l. c., p. 146 (hybr. nov., cum diagn. diff. germ.).
Differt a C. orientali X Scabiosa (= C. Moehrleniana Vetter) squamarum appendicibus maximis involucrum suboccultantibus.
Im Garten Vetters in Orbe entstanden.
21. Picris hieracioides L. subsp. sonchoides (Vest pro spec.) Thellung. l. c., p. 147 (comb. nov., sine descr.).
P. crepoides Sauter.
Pflanzen, die in d. Band IX (1908—1909) d. Acta Horti Botanici Jurjevensis. 67
XXII. Pflanzen, die in dem Band IX (1908—1909) der Acta Horti Botanici Jurjevensis neu beschrieben wurden.)
29. Myosotis caespitosa Schultz var. pumila Choroschkow, l. c. (1908), p. 15. — Caulis simplex vel parce ramosus, 3,5—14 cm altus. — Moskau.
30. Vaccinium Myrtillus L. var. turfosum Choroschk, 1. c. p. 16. — Rami stricti, rigidi, conferti. Flores numerosi, rubidissimi. — Moskau.
31. Gagea sulfurea Mistschenko, l. c., p. 67. — Planta 8—13 cm alta, bulbo altero minimo aphyllo, folio radicali solitario lineari longissimo fere duplo flores superante, caulinis suboppositis inaequalibus, inferiore longiore latioreque, late-lanceolato pedunculos superante, scapo 1— 4-floro, pedunculis inaequalibus valde villesis floribus 2—3-plo longioribus; peri- gonii segmentis sulfureis, oblongo-lanceolatis obtusatis vel vix acutius- culis, filamentis perigonio subdimidio brevioribus, antheris oblongo- v. ovato-rotundatis, parvulis, ovario ovato-oblongo, apice retuso, stylo longo perigonio !/, breviore. — Kaukasus, Teberdinsk.
32. Gagea Szovitsii Besser var. Callieri (Pasch.) Mistsch., |. c., p. 73. — Planta parva 3—5 cm alta, foliis radicalibus caulinisque tenuissime- filiformibus, umbelia subbiflora, floribus minoribus 10—12 mm altis, stylo antheras aequante. — Krim.
33. Gagea Alexeenkoana Mistsch., |. c., p. 76. — Planta magnitudine 10—13 cm alta, bulbo parvo tunicis non multis paulo ad caulem pro- ductis tecti; folio radicali unico, recurvato canaliculato caulem longitudine Superante, caule elongato a basi ad umbellam nudo, caulinis tribus sub umbella oppositis, inaequalibus, inferiore spathaceo flores superante, um- bella 3-flora, pedicellis erectis, longiusculis pubescentibus, inaequalibus; floribus magnis 12—14 cm longis; perigonii phyllis lanceolato-ovatis, basi et antice abrupte attenuatis, limbatis acuminatis, exterioribus la- tioribus, margine saepe irregulariter denticulatis, viridibus; filamentis perigonio subdimidio brevioribus; ovario oblongo-prismatico, stylo antheras aequante v. superante; semina n. y. — Kaukasus.
Var. minor Mistsch., l. c., p. 77. — Differt a typo umbella fere semper 1—2-flora, floribus minoribus 8—10 mm longis, perigonii phyllis subaequilongis, late-lanceolato-ovatis vix acuminatis, foliis angustioribus glaucis. — Syn.: G. chlorantha Hohenack. in herb. — G. reticulata Hohenack. in herb, (p. p.). — Daghestan.
34. Gagea chlorantha R. et Schult. var. tenuifolia Mistsch., l. c., p. 78. — Planta pusilla, foliis tenuibus v. tenuissimis, floribus minoribus, — Daghestan.
35. Centaurea (Chartolepis) Bordzilowskii Lonacz., 1. c. (1909), p. 162, tab. II et fig. — Caule elato e rizomate . . ., superne corymboso-ramoso, alato. Foliis lanceolato-oblongis scabriusculis integerrimis: radicali-
!) Siehe Rep. XI, pp. 171—196.
vl
68 A. Thellung: Die in Mitteleuropa kultivierten Aster- u. Helianthus-Arten.
bus . .., caulinis sessilibus decurrentibus. Capitulis ovatis. Involucri squamis pallide-virescentibus glaberrimis, inferioribus triangularibus et triangulari-lanceolatis ab infimis ad superiora elongatis appendice nulla vel reducta ad mucronem minutissimum coriaceum fusco-luteum saepe triplicem, intimis (squamis) lanceolatis et linearibus, appendice majore (1 mm) rotundato albo papiraceo denticulato. — Flosculorum sterilium corollis quadrifidis, laciniis tenuibus. Acheniis . . . — Caucasus, prov. Terek, prope u. Grosnyi, loco stepposo, fl. juni 1902, lecta ab auctore.
XXIV. Neues aus: A. Thellung,
Die in Mitteleuropa kultivierten und verwilderten Aster- und = Helianthus-Arten nebst einem Schlüssel zur Bestimmung derselben.
(Allg. bot. Zeitschr, XIX [1913] no. 6 [30. VL], 87—89, no. 7—8 (31. VIL], 101—112, no. 9 [30. IX.], 132—1401))
Zusammengestellt von A. Thellung (Zürich).
1. Aster sedifolius L. 1753 (A. acris L. 1763) f. discoideus (Voss sub A. acri) Thell., «. angustifolius, 2. intermedius (DC. sub A. acri) Thell., y. affinis (Rouy sub A. acri), 9. insculptus (DC. sub A. acri), «. dracun- culoides (Lam., Ledeb. pro spec.) Thell.; subsp. trinervis (Desf. pro spec.) Thell., L c., p. 107.
2. Aster versicolor Willd. sens. ampl. (incl. A. laevigatus Willd. non Lam., A. mutabilis Willd. non L., A. laevis Bot. Reg. non L.). Var. e, platytaenius Thell., l. c., p. 111. Involucri foliolorum linea viridi distincte rhombica, plerumque 1 mm lata. Var. 3. stenotaenius Thell., ibid. Involucri foliolorum linea viridi oblanceolata, vix ultra !/ mm lata. Var. ovatus Thell. (1907 sub A. laevigato), comb. nov., ibid. 9. Aster novi belgi L. f. macrocephalus Thell., 1. c., p. 112. Capitulis 4 cm latis.
Subsp. Il. eu-novi-belgii Thell., l. c., p. 112 cum descr. germ. Var. litoreus A. Gray? — Var. typicus Fiori 1903.
') Auch als Separatabdruck im Selbstverlag des Verf, Feldeggstr. 21,
Zürich 8, zum Preise von 1 M. (1,25 Frs) gegen Einsendung des Betrages (auch in Briefmarken) erhältlich,
A. Thellung: Die in Mitteleuropa kultivierten Aster- u. Helianthus-Arten. 69
Caule corymboso-ramoso, i. e. ramis ascendentibus, inferioribus elon- gatis subfastigiatis, polycephalis, foliis lanceolatis usque oblongis, capi- tulis majusculis, involucro ultra 6 mm alto, foliolis + 1 mm latis + in- aequalibus; eum varr. (comb. nov.):
d tardiflorus (Willd., Nees pro spec. non L.) Thell. et e adul- terinus (Willd., Nees pro spec.) Thell., l. c., p. 112. Subsp. III. floribundus (Willd. pro spec.) Thell., 1. c., p. 112, cum descr, germ.
Var. minor Nees 1833. — Var. floribundus Aschers. 1860. — Var. c. typicus b. floribundus Fiori 1903. — Var. stenolepis Thell. 1907.
Differt a subsp. praec. foliis caulinis anguste lanceolatis, capitulis dense corymbosis, minoribus, mediocribus (involucro 5—6 mm alto), foliolis angustioribus (paulo ultra !/; mm latis), inaequalibus.
Stellt gleichsam das erste Zwischenglied der Übergangsreihe A. novi belgii — lanceolatus — Tradescanti dar; unterscheidet sich von A. lanceo- latus durch deutlicher geóhrte Laubblütter, noch immer etwas gróssere Kópfe und weniger ungleich lange Hüllblütter, deren áussere mindestens !/; so lang sind als die inneren.
4. Aster ericoides L. var. pseudo-dumosus Thell., ]. c., p. 135.
A. Datschii Hort. sec. Th. Wolf in sched.
Capitulis paucis, subsolitariis, ramulos terminantibus; habitus inde fere A. dumosi.
Hauptäste in ähnlicher Weise wie der Stengel verarmt-traubig, zu- weilen etwas einseitswendig-verástelt, Kópfe langgestielt. Seit einiger Zeit in Kultur.
5, Helianthus strumosus L. var. Willdenowianus Thell., 1. c., p. 138, cum descr. germ.
H. macrophyllus Willd., 1806, P. Graebner in Notizbl. bot. Gart. u. Mus. Berlin, V, no. 44 (Jan. 1909), 107—108; non H strumosus var. macrophyllus auct. am. rec.
Sec. cl. Graebner (l. c., 108) differt a var. molli (Willd. 1804, pro spec., non Lam. 1789) Torrey et Gray (1842) [= H. strumosus macrophyllus 1894 excl. syn. Willd.]: planta altiore (usque 3 m), foliis majoribus, magis acuminatis (nec oblongo-ovato-lanceolatis), glabrescentibus, radio longiore, involucro diverso.
Unter dem Namen ,Helianthi“ oder ,Salsifis“ in neuerer Zeit der essbaren, lànglich spindelfórmigen Knollen wegen angebaut.
10 Vermischte neue Diagnosen.
XXV. Vermischte neue Diagnosen.
88*. Populus tremula L. var. orbicans Murr in 55. Jahrb, Staatsgymn. Feldkirch, 1910, p. 9. — Typo robustior, foliis coriaceis, maioribus, orbiculatis, apice late et plerumque obtusissime rotundatis, leviter un- dulato-sinuatis vel subintegris, saturate viridibus, vix glaucescentibus. — Vorarlberg: Ansehnliche Báume am Triesenerberg bei 1200 m.
8y*, Chenopodium album L. ssp. trigonophyllum Murr, l. c., p. 11. — Foliis deltoideo-trigonis, subtrilobis (lobis lateralibus bipartitis), profunde et grosse sinuato-dentatis, crassiusculis, utrimque saturate viridibus, saepe nitentibus, caule rubrostriato, glomerulis sat magnis et farinosis. — Im Grunde eine extreme, breitblüttrige Weiterbildung der ssp. pseudo- Borbasii Murr, auch der mehr schmalblättrigen und noch tiefer ge- buchteten, in angenäherter Ausbildung gleichfalls gegen Tosters, Vor- arlberg, von mir gefundenen ssp. bernburgense Murr nahestehend. Sehr ähnlich ist auch Ch. tridentinum Murr, das sich aber durch die ganz- randigen, stumpf dreilappigen oberen Blätter, kleine Knäuel usw. als Hybride von Ch. opulifolium Schrad. und Ch. striatum Murr. erweist, wührend die ssp. trigonophyllum Murr. das Ch. opulifolium lediglich nach- üfft. Im Herbste 1907 und 1908 zahlreich auf dem Schuttplatze gegen Tosters. Ich wandte den Namen ssp. trigonophyllum zum erstenmal kürzlich gelegentlich der Revision der Chenopodien-Sammlung des bot. Museums des eidgen. Polytechnikums Zürich auf der Etikette eines entsprechenden schweizerischen Exemplares an, vergass jedoch leider, mir die näheren Daten dieses Bogens vor der Rücksendung zu notieren.
90*. Carex brachystachys Schrk. ssp. amaurandra Murr, Le, p. 32. — Differt a typo spiculis masculis duabus multo crassioribus et den- sioribus, earum squamis obtusioribus, fuscis, spicularum fem. haud dilu- tioribus, etiam foliis paulo latioribus. — Von dieser merkwürdigen Pflanze sandte Pfarrer Vinzenz Wilburger nur ein von ihm am Breiten Schrofen bei Ebnit Vorarlberg gesammeltes Individuum als Probe zur Be- stimmung. Trotz der ganz auffallend abweichenden Merkmale er-
wähne ich die Form hier nur provisorisch, bis mehr und reicheres Material vorliegt.
91*. Daucus platycarpos Scop. forma microcarpus Bolzon, l. c., p. 320. — Caulis valde ramosus, brevis (10—15 cm longus), ramis divaricatis; fructus maturi minores (6—8 mm longis) aculeis brevioribus. — Presso Aosta fra Collignon e Leinblane, nei pendii aridissimi e soleggiati, nella
stazione della Kochia prostrata Schrad.! (cfr. „Bullett. Soc. Bot. Ital.“, 1912).
92*. Daucus platycarpus Scop. forma argenteus Bolzon, l. c., p. 320. — Fructibus omnino albo-argenteis nitentibus, minoribus, aculeis bre- vioribus quam in typo (=D. grandiflorus Bolzon, „Nuovo Giorn. Bot. Ital.“ 1895, p. 201). — Treviso: presso Asolo nella cima del, m. S. Martino, luoghi aridissimi calcarei. — Nei molti esemplari di questa
Vermischte neue Diagnosen. SCH
specie da me esaminati, ho sempre visto i frutti e le spine verdi o variamente colorati, ma non mai bianco-argentini.
Hä". Thymus Serpyllum L. var. subcitratus (Schr.) c. parvifolius (Opiz.).
Subforma minimus Bolzon, l. c., p. 321. — Foliis valde angustiori-
bus (1—1,5 mm latis). — Colli Parmigiani: nei luoghi aridi, arenosi
delle alture presso Collecchio, 17 Aprile 1902, flore! — Nella f. tipica
(cfr. Beguinot, in Fl. Analit. di Fiori, III, p. 67) le foglie sono larghe 2—3 mm.
Subforma confertus Bolzon, l. c., p. 321. — Forma pachydermus Bolzon in „Bullett. Soc. Bot. Ital.“, 1909, p. 72. — Planta ramis flori- feris densis, fastigiatis corymbosis, foliis 10—13 mm longis, 2—3 mm latis, il resto come nella f. pachydermus Briq. — Subappennino Par-
mense: nelle fessure delle serpentine scoperte e soleggiate al m. Prin- zerola (appendice de] m. Prinzera) sopra Fornovo, 500—650 m, 9 Maggio 1907, flore!
94*. Bidens tripartitus L. forma stoloniflorus Bolzon, l. e.. p. 323. — Caulis brevis (1—1,5 dem.), ramis inferioribus prostratis, stoloniformibus
florem minorem in apice ferentibus. — Belluno: letto del Piave sotto Mel, 3 Settembre 1900, flore! — Forma serotina.
95*. Carlina vulgaris L. var. longiflora (Rchb. in Fiori, l. c.) forma monocephala Bolzon, l. c., p. 328. — Caulis simplex, monocephalus. —
Colli Parmigiani: luoghi aridi argillosi al m. Fiore sopra Traversetolo, 15 Ottobre 1904, flore et fructu!
96*. Centaurea uniflora L. var. nervosa (W.) forma angustifolia Bolzon, l c, p. 324. — Foliis inferioribus et mediis lanceolatis, superioribus lanceolato-linearibus, angustioribus et longioribus quam in typo. — Prealpi Trevigiane: presso la sommità del m. Grappa nei prati sas- Sosi, asciutti a substrato calcareo.
97*. Centaurea Scabiosa L. var. varifolia (Lois.) forma albiflora Bolzon,
l. c., p. 324. — Floribus albis. — Treviso: cima del m. Bacciocco presso Asolo, luoghi aridi, soleggiati calcarei, 350—400 m, 30 Luglio 1900, flore! — Nota del Friuli (efr. Gortani, Flora Friul.) e non di altri
luoghi del Veneto. Forma a fusto semplice 2-cefalo, a foglie radicali lirato pinnatifide, le cauline brevemente pinnatifide a rachide larga, lanceolata (forme di passaggio alla f. integrifolia Gaud.).
98*. Carduus pycnocephalus L. forma pygmaeus Bolzon, l. c. p. 325. — Caulis nanus (4—5 cm), dense albo-tomentosus simul cum foliis caulinaribus, quae sunt stipata, fere imbricata; capitulo terminali sexili, 1—5 em longus, floribus partim fertilibus partim sterilibus constituto et in basi duobus capitulis minoribus praedito. — Colli Parmensi: luoghi argillosi aridissimi a Rocca Lanzona (497 m) presso Fornovo, 31 Maggio 1908, flore et fructu!
99*, Allium ursinum L. forma latifolium Bolzon, 1. c., p. 326. — Folia latiora (usque ad 6—6,5 cm) limbo ad basim et ad apicem plus minusve
72 Vermischte neue Diagnosen.
rotundato. — Valle d'Aosta: valle di Gressoney fra Lilianes e Fontaine- more (650—750 m), 12. V. 1912!
100*. Alliaria officinalis Andrz. forma grandifolia Bolzon, 1. c., p. 327. — Foliis inferioribus sinuato-lobatis limbo 13—16 cm longo, 12—15 cm lato. — Valle d'Aosta: nel vallone di Cogne lungo la strada presso Vieyes nei boschi, 10 Giugno 1911, flore!
101*. Veronica urticaefolia Jeq. forma latifolia Bolzon, l. c., p. 328. — Foliis caulinaribus mediis 5—7 cm longis, circa 4 cm latis, dentibus majoribus, — Prealpi Trevigiane: nel gruppo del m. Grappa presso il Campo di Borso (1100—1200 m)! e dietro il Grappa nei boschi al Forcelletto a 1200— 1500 m! (questo trovasi in prov. di Belluno). — Valle d'Aosta: a Vieyes in val di Cogne! e in Valchavaranche presso Ruinaux (1445 m!) — Appennino Parmense: al m. Zuccone sopra il passo delle Cento Croci! presso Bosco di Corniglio e presso Rigoso!
102*. Lonicera alpigena L. forma macrophylla Arc. subforma pilosa _Bolzon, l. c., p. 328. — Diftert a f. macrophylla Arc. foliis subtus pilosis (efr. Fiori, Fl. Analit., III, p. 129). — Valle d'Aosta: in Valtournanche presso Crépin (1500 —1600 m) nei luoghi fittamente ombrosi presso la mulattiera, Giugno 1912, flore!
103*. Valeriana tripteris L. forma latifolia Bolzon, l. c. p. 329. — Folia caulinaria segmentis latioribus, obtusis, plus minusve profunde sinuato-crenatis (segmento terminali circiter 25 —30 mm lato), — Sopra Aosta a Chenil, 27 Aprile 1912, flore!; Valtournanche presso Crépin insieme a .Lonicera alpigena f. pilosa mihi e ad Arabis pauciflora Garcke.
104*. Majanthemum bifolium DC. forma bipartitum Bolzon,l.c., p. 331. — Folium caulinare inferius, bipartitum. — Prealpi Trevigiane: m. Endimiona sopra Valdobbiadene al Ciglio di Cesignón, luoghi rupestri, calcarei, 1300—1400 m, flore!
105*. Cornus sanguinea L. forma verticillata Bolzon, Le, p. 331. — Foliis partim vel omnibus ternato-verticillatis valde magnis (usque ad 9—11 cm longis, 4—6 cm latis). — Rovigo: Bagnolo di Po nelle siepi potate, 10 Maggio 1896, sterile (De Bonis!).
106*. Mercurialis annua L. forma verticillata Bolzon, l. c., p. 332. — Foliis omnibus vel partim ternato-verticillatis, caulis nanus (5—10 cm). — Rovigo: in un orto a Bagnolo di Po, 1° Maggio 1896, flore (De Bonis!)
107*, Glechoma hederacea L. forma verticillata Bolzon,l.c., p. 332. — Foliis 3—4—5-verticillatis, petiolo valde longiore (usque ad 5—6 cm). — Rovigo: Bagnolo di Po alla base delle mura del cimitero, 25 Maggio 1898, sterile (De Bonis!) Da riferirsi anche alla f. pubescens Ces.
S 108*, Melissa officinalis L. forma verticillata Bolzon, Le, p. 332. — Foliis ternato-verticillatis, — Rovigo: presso Bagnolo di Po, sterile, 28 Aprile 1896 (De Bonis!). Rientra anche nella f. romana (Mill.).
Vermischte neue Diagnosen. 13
109*. Plantago major L. forma bifida Bolzon, l. c., p. 332. — Spicis omnibus, vel partim, brevi ramo spicifero munitis. — Rovigo: nei prati a Runzi, Ottobre 1900 fructo (De Bonis!).
110*. Orobanche Teucrii Holandre forma aurea Teyber in Östr. Bot. Zeitschr., LXIII (1913), p. 22. — Differt a typo corollae colore aureo. — Niederósterreich: Unter der Normalform mit violettbraunen Blüten auf dem Zeilerberge bei Bruck a. d. L. in mehreren Exemplaren.
111*. Centaurea biokovensis Teyber, |. c., p. 27. — Radix perennis, plurieeps. Caulis usque 50 cm longus, prostratus, ramis adscendentibus, angulatus, e basi vel e medio squarroso ramosus, puberulus, asper. Folia glandulóso-punctata, superne paulisper cano- vel albo-tomentosa, subtus glabra et aspera; inferiora petiolata, pinnatipartita, laciniis lineari- lanceolatis, breviter mucronatis; media sessilia, pinnatipartita, pinnis
breviter mucronatis; superiora integra. — Capitula solitaria, + longe peduneulata, oviformia (sine floribus, 10—14 mm longa et 5—7 mm lata. — Squamae involucrales longitudinaliter nervosae, virides, glabrae;
earum appendices anguste triangulares, fuscae vel fere nigrae, pectinato- fimbriatae, decurrentes, basi auriculis latis, albomembranaceis. Fimbriae laterales appendicum albae aut basi subfuscae, fimbria terminali vix validiore multo longiores. Appendices squamarum interiorum denti- culatae. Corollae roseae, exteriores radiantes. Achaenae pilosae. Pappus achaeniis aequilongus aut paulo brevior. Floret Julio. — In declivibus australibus montis Biokovo Dalmatiae mediae prope oppidum Makarska, 800—1000 m s. m. — Die Pflanze steht, wie mir Herr kais. Rat Dr. E. v. Halacsy in liebenswürdiger Weise mitteilte, den beiden grie- chischen Arten C. pentelica Hausskn. und C. attica Nym. sehr nahe, wo- von ich mich auch selbst durch Vergleich der von mir gefundenen Pflanze mit den erwühnten Arten aus dem Herbar Halácsy überzeugen konnte. Von ersterer Art ist C. biokovensis durch die stets am Boden liegenden Stengel, durch die oberseits mehr oder minder filzigen Blatter, dureh schwarzbraune, breitere Anhüngsel und durch die mit dem Mittel- felde der Anhüngsel lebhaft kontrastierenden weissen Fransen der An- hüngsel verschieden.. Auch sind bei C. biokovensis die Endfransen der Anhängsel kaum stärker als die seitlichen, und diese sind länger als bei C. pentelica. Von C. attica Nym. und ihrer Varietät pateraea Hal. ist die Pflanze durch grüne, nur schwach behaarte Stengel, durch die nur oberseits mehr oder minder filzigen Blätter und durch die kaum merklich dornige, im Vergleich zu den seitlichen Fransen viel kürzere Endfranse verschieden. — Von C. dissecta Ten. und ihren Formen ist C. biokovensis durch die kleinen, schmäleren Köpfchen, die schmäleren, anders ge- formten Anhängsel der Hüllschuppen, durch die langen, weissen Fransen derselben, sowie durch die stets am Boden liegenden Stengel und durch eine ganz andere Tracht verschieden. — Bezüglich des Kópfchenbaues weist C. biokovensis jedoch auch Ähnlichkeit mit C. cuspidata Vis. auf, deren Verbreitungsgebiet sie teilt. Diese Ähnlichkeit geht so weit, dass kleine Köpfchen von C. cuspidata von grösseren der C, biokovensis bei-
14 Vermischte neue Diagnosen.
nahe nicht zu unterscheiden sind; natürlich lassen sich solche Exemplare sofort durch die Blattform voneinander scheiden, obwohl auch in dieser Beziehung Annäherungsformen der beiden Arten zueinander vorkommen, indem C. cuspidata manchmal fiederspaltige, sa selbst fiederteilige Blatter aufweist oder die Blütter auf der Oberseite filzig und unterseits kahl sind wie bei C. biokovensis.
112*. Aconitum Ronnigeri (paniculatum X tauricum) J. Gáyer, Le, p. 67. — Caulis robustus strictus, ad 7 dm altus, crebre foliosus, in parte in- feriore cum foliis eorumque petiolis parce puberulus pilis brevissimis patentibus, superne et in axi inflorescentiae pedunculisque glanduloso- villosus pilis rectis patentibus; folia superiora eorumque petioli, necnon sepala patentim pilosa glandulosaque. Folia pedato 5—7-fida partitioni- bus primariis basi angustissime contractis, mediis tribus quasi petiolulatis, ambitu dilatato-rhombeis repetito laciniatis serratisque, laciniis et serra- turis copiosis, anguste lanceolatis, protractis, acuminatis, ultimis 1,5 — 3 mm latis. Inflorescentia in uno specimine simpliciter racemosa (race- mulis duobus lateralibus rudimentariis), in altero specimine racemuli laterales adsunt quini, pauciflori (5—6-flori), inter se circiter aequilongi, erectopatentes, foliis fulerantibus superati vel iis subaequilongi, racemo terminali evidenter seriores. Racemus terminalis breviusculus latius- culusque, 13-florus, basi perfoliatus bracteis inferioribus foliiformibus, flores superantibus, sensim decrescentibus et in formam linearem trans- euntibus. Pedunculi tenues, stricti, axi racemi paralleli vel parum pa- tentes, in parte inferiore bracteolis duabus minutis praediti, floribus lon- giores. Flores violacei casside superne late rotundata supra apicem longe rostrato protractam sinuata, basi longe unguiculata, linea basali valde sinuata, ca. 14 mm alta, 14 mm lata, sepalis mediis incumbente (nec igitur hiante), his (sep. mediis) ca. 14 mm longis, 12 mm latis, in- fimis ca. 11 mm longis, 3—4 mm latis. Nectaria prona calcare capitato. Filamenta et ovaria glabra. — Habitat in Tirolia meridionali: in as- censu e rure Plan (i. valle Gróchner) ad iugum Gróchner, ubi die 5. mense aug. 1912 dua specimina inter parentes detexit et statim pro A. panicu- lato X taurico agnovit cl. Carolus Ronniger, cuius in honorem plantam dicavi. — Zur Bildung von A. Ronnigeri hat einerseits A. paniculatum Lam. f. Matthioli (Reichb.), anderseits A. tauricum Wulf. f. Zaurericum (Reichb.) beigetragen. Den robusten Wuchs, die dichtstehenden Blatter, den durchblatterten, im Umrisse gleichbreiten Bliitenstand, die im Ver- gleiche zur Endtraube relative Schwäche der Seitentrauben, die Durch- blätterung der Endtraube, die aufrechten oder nur wenig abstehenden Blütenstiele, das Aufliegen und die minder hohe Wölbung des Helmes hat A. Ronnigeri von tauricum, während die Behaarungsverhiltnisse, die Form des Helmes, die Zartheit und die Länge der Blütenstiele, die stürkere Verüstelung des Blütenstandes auf paniculatum hinweisen. Die Endtraube ist lockerer als bei Zauricum, gedrungener als bei paniculatum. Die Blattform ist im grossen ganzen intermediür, doch ist die Teilung eine stirkere, die Zahl der Blattzipfel eine gróssere als bei den Eltern.
Vermischte neue Diagnosen. 15
Die Kombination der schmalblüttrigen Form des A. paniculatum mit dem schmalblättrigen A. tauricum hat also eine Blattform ergeben, welche dieses Merkmal der Eltern in verstürktem Grade zur Schau bringt. Die abstehend-drüsige Behaarung ist eine dichtere und erstreckt sieh auf einen grösseren Teil der Pflanze, als es bei A. paniculatum in der Regel der Fall ist. Dieselbe Tatsache bezüglich der Behaarung wurde bereits bei A. molle Reichb., dem bisher einzig bekannten Bastard von A. pani- culatum mit einer Napelloidenart (compactum oder microphyllum), beob- achtet. — Dieses A. molle ist eine Pflanze der südwestlichen Schweiz, wo A. fauricum überhaupt nicht vorkommt. Von A. Ronnigeri unter- scheidet es sich durch den hóheren Wuchs, ausgebreitete Infloreszenz, lockere Endtraube, mehr aufrecht-abstehende Blütenstiele, welche so lang oder kürzer als die Blüten sind, durch gróssere Blüten und durch die Form des Helmes, welcher mehr konisch, oben kurz gerundet, vorne kurz bespitzt, mit gerader Stirn und sehr schwach gebuchteter Grund- linie versehen ist,
113*. Alectorolophus antiquus J. v. Sterneck, 1. c, p. 109—111. — Caulis 10—15 cm altus, non nigro-striolatus, alternatim, in parte inferiore undique dense hirsutus, internodiis nonnullis, plerumque brevibus, rarius elongatis, simplex vel parce ramosus, ramis caule brevioribus, paribus
foliorum intercalarium nullis. — Folia caulina internodiis duplo breviora, laneeolata, dentata, dentibus densis, acutis sed non patulis, in planta florente resistentia. — Bracteae subglabrae, exceptis infimis ovato-trian-
gulares, in apicem longiorem productae, calycem superantes, dentibus inferioribus perlongis (0,6 cm), subulato-acutis, sed vix aristatis, ad apicem bracteae subito decrescentibus, superioribus brevioribus, subpatentibus. — Calyx excepto margine minime scabrido, glaberrimus. — Corolla 1,5 em longa, sub anthesi vix accrescens, tubo minime sursum curvato, Subrecto, breviter galeaeformi, margine inferiore recto, dente brevi, 0,1 em longo et lato, breviter triangulari-ovato, labio inferiore erecto, minime patente, labium superius ad ?/3 aequante, itaque fauce vix aperta, lobis lateralibus suborbicularibus — Stylus curvatus. Semina non exa- minavi. — Floret mense Julio exeunte et Augusto. — Verbreitung: Diese neu beschriebene Sippe scheint in der südóstlichen Sehweiz und dem angrenzenden Italien immerhin einige Verbreitung zu haben. Ich sah sichere Exemplare von folgenden Standorten: — Schweiz: Graubündten : Sassal Massone im Puschlav 2400 m (Herb. Univ. Zürich), zwischen Wegehaus und le Gessi im Puschlav, 2200 m (Herb. Univ. Zürich), Berninapass: Abhang Platea gegen Val minor, 2500 m (Herb. Univ. Zürich), Alpe Grüm (Herb. Univ. Zürich), Piano dei Cresti, Fiorera alta, Val Antaffia (Herb. Chenevard Genf), P. della ,Lumbareda* (?) (Herb, Polytechn. Zürich). — Italien: Bergamasker Alpen: Cima di Camino, 1800—2100 m (Herb. Chenevard, Genf) — Die im vorstehenden be- Schriebene Sippe ist mir schon seit acht Jahren bekannt. Bei den Revisionen mehrerer Schweizer Herbarien kamen mir immer wieder Exemplare vor Augen, die ich nicht recht zu deuten wusste. Ich suchte
16 Vermischte neue Diagnosen.
sie meist an den, damals noch recht wenig geklürten A. apenninus anzu- schliessen, in erster Linie auf Grund der grossen, langgezähnten Brakteen, die allerdings vollkommen mit denen des A. apenninus, bzw. des A. ovifugus übereinstimmen, unterliess es aber, den Korollenbau nüher zu untersuchen, teils wegen Schonung des oft spárlichen Materiales, teils deshalb, weil ich voraussetzte, dass die Korolle von der der Ovifugus- Gruppe nicht verschieden sein kónne. Wenngleich mir auch der eigen- tümliche Bau derselben schon immer auffiel, glaubte ich diese Ab- weichungen durch den Einfluss äusserer Faktoren (Trockenheit des Sommers und ähnliches), oder durch mangelhafte Präparation der wenig zahlreichen Stücke erklären zu können. Erst in neuester Zeit ist mir von Herrn Paul Chenevard prachtvolles und reichliches Material dieser kritischen Sippe zugesendet worden, welches es gestattete, ein- gehend auch den Korollenbau zu prüfen. Die Resultate waren über- raschende. — Der neu beschriebene A. antiquus entspricht nun im Korollenbau der Sektion Primigeni fast völlig. Die Korolle ist klein, der Tubus sehr wenig aufwärts gekrümmt und sich während der Anthese kaum streckend, der innere Rand der Oberlippe gerade, der Oberlippen- zahn kurz. Während er aber bei den beiden bisher bekannten Arten dieser Sektion etwa quadratisch, mit ziemlich gerade abgestutzter Spitze ist, zeigt er bei A. antiquus eine abgerundete, noch mehr an A. minor erinnernde Gestalt, — Die Seitenlappen sind nahezu kreisfórmig. Hine neuerliche Untersuchung der beiden, in die Sektion Primigeni bisher ein- bezogenen Sippen, des A. asperulus und A. illyricus, zeigt aber, dass nur bei ersterem die Seitenlappen eine elliptische Gestalt haben, während sie bei A. illyricus sich ebenfalls stark der Kreisform nähern. Ich móchte daher diese Form der Seitenlappen aus der Charakteristik der Sektion Primigeni, wie ich sie in der Monographie, p. 101, gegeben habe, ausgeschieden wissen, und die elliptische Gestalt dieser Seiten- lappen lediglich als ein. dem A. asperulus eigenes Merkmal hinstellen, das ihn auch von A. illyricus und natürlich noch mehr von A. antiquus scheidet. Einer Subsumierung des 4. antiquus unter die Sektion der Primigeni steht jetzt nichts mehr im Wege.
114*. Narthecium scardicum N. Kosanin, 1l. c, p. 141. — Rhizomate repente. Caulibus ultra 15 cm non excedentibus, firmis, basi foliosis. Foliis basilaribus 4, rarius 3, distichis, equitantibus, lineari-ensiformibus, 5—7 cm longis, 2—2,5 mm latis, compresso-vaginatis, firmulis. Foliis caulinis decrescentibus, infimis foliis basilaribus conformibus, supremis saepe lamina brevissima acuminatis itaque plus minusve squamiformibus. Bracteis peduneulis plerumque longioribus, apice attenuatis, non compli- catis, cymbulaeformibus, margine late scarioso-nitidis. Bracteolis an- ‚gustis, pallide scariosis. Racemo densifloro, 5 —12-floro, 1—2,5 cm longo; florum pedunculis inarticulatis, duobus infimis plerumque ad 4—7 mm usque longis, superioribus floribus semper brevioribus, plus minusve pa- tentibus, basi et ad medium bracteolatis. Perigonii laciniis obtusis, 4— 5 mm longis, 1,3—2 mm latis, trinerviis, pallide luteis. Filamentis sub-
Vermischte ueue Diagnosen. DS
aequalibus, ad 3 mm usque longis, dense et aequaliter villosis. Antheris filamentis aequilongis. Ovario subconico, stylo crassiusculo, ovario bre- viore. Capsula? — Habitat in locis humidis et turfosis regionis alpinae montium Sarplanina et Korab, alt. 2100—2200 m s. m. Floret julio. — Planta balcanica N. Reverchonii Cel. affinis: rhizomate longe repente, foliis caulinis lamina acuminatis, perigonii laciniis trinerviis, a quo differt: statura humiliori, spica multo breviori ac densiflora, foliis, floribus omnibusque partibus minoribus, bracteis et petalis latis. — Wie sich die neue Pflanze zu den zwei anderen europáüischen Arten morphologisch verhült, dürfte auch folgende kurze Übersicht der wichtigsten Merkmale zeigen.
I. Stengelblátter schuppenfórmig; Perigonblütter mit 4—5 deutlichen Nervən u ea ne cu oos te sc ee ee
II. Wenigstens die zwei untersten Stengelblätter mit deutlich ent- wickelter Spreite; Perigonblätter dreinervig.
1. Stengel 10—30 cm hoch; Grundblätter 8—12 cm lang, über 3 mm breit; Blütenstand über 5 cm lang, locker; Brakteen gedreht, schmal; Blüten gross . . . . N. Reverchonü Gel.
2. Stengel 15 cm nie überragend; Grundblätter bis 2,5 mm breit; Blütenstand nur bis 2,5 cm lang, dicht; Brakteen kahnförmig, breit; Blüten klein . . > £r N. scardicum Košanin.
Die nahe Verwandtschaft von Narthecium scardicum und N. Rever- chonii wird auch durch die geographische Verbreitung der beiden Arten bestätigt, aber die gleiche, Wuchsform, die Grösse und Form der Grund- blätter und besonders des Blütenstandes bedingen es, dass N. ossifragum und N. Reverchonii habituell untereinander viel ähnlicher sind als N. Reverchonii und N. scardicum. — Man unterscheidet N. scardicum auf den ersten Blick von den beiden anderen Arten durch den niedrigen Wuchs, die kleineren und schmäleren Grundblätter und den kurzen und dichten Blütenstand. Exemplare, welche ich an trockeneren Stellen auf der Šarplanina sammelte, zeigen eine armblütige Ähre und haben wenig entwickelte Spreiten an den Stengelblättern, was mich veranlasste, die Pflanze zuerst als N. ossifragum zu bezeichnen (Österr. bot, Zeitschr., 1912, S. 215, Fussnote). — Die neue Pflanze sammelte ich nur an zwei Stellen. Einmal auf der Südseite der Šarplanina im Quellgebiete der Dobroška Reka in einer Höhe von ca. 2100 m. Hier wächst sie an einer anmoorigen, sonnigen Stelle zwischen den Rasen von Sphagnum rubellum und in Gesellschaft von Pinguicula leptoceras, Homogyne alpina, Carex fuliginosa, Vaccinium uliginosum und Bruckenthalia spiculiflora. Der zweite Standort befindet sich an der Westseite unter der Spitze des Golemi Korab (Hochkorab) im Quellgebiete des Velešicaflusses, ca. 2200 m über dem Meere. Die Pflanze bewohnt hier Felsspalten, welche durch Wasser ständig bespült werden.
78 Vermischte neue Diagnosen.
115*. Betula humilis X pubescens X verrucosa H. Gross in Schriften Phys.-Ükon. Ges. Kónigsberg, LI (1910), p. 168.
Arbor circiter 5-metralis trunco paullum tortuoso cortice albido inferioris partis paullum in lamellas solubili, rami ramulique tenues elongati gra- ciles, erecto-divaricati, rami eastanei s. brunnei, ramuli novelli glabri nitiduli nonnumquam (sub lente) minutissime puberuli demum glabri, haud valde sed evidenter verrucosi, inprimis surculi, Folia in petiolo 10—15 mm longo glabro sat magna (19—) 21—85 mm lata (30 —) 35 —